‘Ik slaap al maanden, misschien zelfs jaren, niet meer goed. Mijn partner snurkt en woelt, waardoor ik ’s nachts vaak wakker lig. Ik ben nooit uitgerust en voel me zo slap als een schotelvod. Onlangs las ik dat koppels met slaapproblemen soms apart slapen om elkaar de nodige rust te gunnen. Dat lijkt me het proberen waard, maar het voelt ook een beetje triest. Betekent dit dat er iets mis is met onze relatie? En hoe breng ik dit ter sprake bij mijn partner zonder dat het verkeerd overkomt?’ Oma Marianne stelde ons deze vraag. Dr. Inge Declercq weet raad.
De expert
Dr. Inge Declercq is neuroloog en slaapexpert aan het UZ Antwerpen en schreef meerdere boeken over slaap: ‘De kracht van slapen’ (Pelckmans, 2020), ‘Slaap wijzer’ (Pelckmans, 2022) en ‘Breinruist’ (Pelckmans, 2024).
Inge: ‘Het klopt dat sommige koppels ervoor kiezen om apart te slapen. Al zie je het vooral bij jongere mensen. Tijdens een lezing voor een lotgenotengroep van borstkankerpatiënten, merkte ik dat veel oudere dames hiermee worstelen. Snurken is op hun leeftijd een bekend probleem, maar apart slapen blijft voor deze generatie een moeilijk onderwerp. Het is nog taboe.’
Recht op rust
Moeten we het taboe op apart slapen doorbreken?
‘Onze slaap is essentieel, de sleutel tot alle leven. Iedereen heeft recht op een goede nachtrust. Wordt die verstoord, dan moet je daar iets aan doen. Apart slapen kan helpen, maar het is geen wonderoplossing. Als er sprake is van een slaapstoornis, moet je die absoluut laten onderzoeken en behandelen. Apart slapen is dan hooguit een tijdelijke tussenoplossing.
Snurkt je partner? Neem dit dan serieus en ga samen op slaap-waakconsultatie bij een expert. Zeker als het om een vijftigplusser met wat overgewicht gaat, want dan is de kans op slaapapneu groot. Dat laat je best grondig onderzoeken, want slaapapneu is een stille doder. Onbehandeld verhoogt het je risico op een hartinfarct zelfs vijf keer.’
Wanneer is apart slapen aan te raden?
‘Als er sprake is van een slaapstoornis, kan apart slapen beide partners alleen maar ten goede komen. Er bestaan verschillende soorten slaapstoornissen. Sommige mensen hebben last van slapeloosheid en zijn extreem gevoelig voor omgevingsgeluiden of het gewoel van hun partner. Vaak willen ze opstaan, maar blijven ze toch liggen om de ander niet te storen of in de hoop alsnog de slaap te vatten.
Snurken, al dan niet in combinatie met slaapapneu, is de bekendste oorzaak van slapeloze nachten. Maar er zijn ook parasomnieën: slaapstoornissen waarbij ongewenste gedragingen, emoties of ervaringen optreden tijdens de slaap. Denk aan slaapwandelen, paniekaanvallen of remslaapgedragsstoornissen, waarbij mensen hun dromen letterlijk in uitvoering brengen. Dat kan soms gewelddadig zijn: slaan, schoppen of zelfs onbewust de partner wurgen in hun slaap. In zulke extreme gevallen is apart slapen niet alleen wenselijk, maar zelfs noodzakelijk voor de veiligheid.’
Zijn er, naast deze extreme gevallen, ook voordelen in meer alledaagse situaties?
‘Een goede nachtrust is cruciaal voor iedereen: het versterkt je immuunsysteem, houdt je darmflora gezond en helpt je hormonen en geheugen in balans te blijven. Slaap werkt als een baggerschip in je brein: het reinigt, voert afvalstoffen af en laadt je energie weer op. Het zet al je functies weer op punt.’
Naar de logeerkamer?
Bij slaapstoornissen verhuist een van beide partners dus beter naar de logeerkamer?
‘Ja en nee. Als je apart slaapt, moeten beide partners een gezellige, volwaardige kamer hebben. Een ruimte die netjes, goed verlucht en donker is, waar je in alle stilte kan slapen. Dus geen versleten matras, geen slaapzetel of kampeerbedje. Het moet een veilige slaaphaven zijn die aan al je behoeften voldoet.’
Marianne durft het thema thuis niet aan te snijden. Hoe pak je dat best aan?
‘Dat is een bekend probleem, vooral bij wat oudere koppels die vaker in een klassiek rollenpatroon leven. Toch is het belangrijk om dit aan te pakken. Een goede nachtrust is de sleutel voor een gezond leven én voor een gezonde relatie. We moeten de taboes doorbreken, en dat doe je door open en constructief met elkaar te communiceren.
Praat vanuit je eigen behoeften, zonder te verwijten. Zeg bijvoorbeeld niet: “Ik ben doodop, want jij lag weer te snurken.” Daarmee help je de zaak niet vooruit. Vertel je partner dat je een goede nachtrust nodig hebt om te kunnen herstellen en om een goede partner, ouder en grootouder te zijn. Leg de nadruk op jouw behoeften. Als het moeilijk blijft, probeer dan stapsgewijs te beginnen, bijvoorbeeld met één of twee dagen per week apart slapen. Je zult snel merken hoe groot het verschil is.’
Ten slotte, de vraag van één miljoen: wat met intimiteit?
‘Dat is een klassieker. Ik heb er zelfs een vaste slide over bij mijn lezingen. (glimlacht) Maar apart slapen hoeft jullie intimiteit echt niet in de weg te staan. Je vindt elkaar op de momenten waarop jullie elkaar willen vinden. Misschien is het zelfs een voordeel om twee aparte slaapkamers te hebben? Kom ik bij jou, of kom jij bij mij? Dat heeft wel iets...’
Foto Inge Declercq: Carmen De Vos
