‘Verhalen kunnen kinderen tonen hoe divers de wereld is, zonder ze het idee te geven dat iets wat anders is mis moet zijn.’ Joke van Leeuwen, gelauwerd auteur en tekenaar, vertelt met veel passie over het belang van diversiteit in kinderboeken.
Deel van het verhaal
‘In de jaren 80 schreef ik Het verhaal van Bobbel die in een bakfiets woonde en rijk wilde worden. Bobbel is duidelijk geen wit meisje, maar een meisje van kleur’, steekt Joke van Leeuwen van wal. ‘In de jaren 90 was er Dit boek heet anders, waarin twee vrouwen samenleefden. Ik heb altijd zulke zaken in mijn boeken verwerkt, maar dan op een vanzelfsprekende manier. Zonder het er dik bovenop te leggen, wel als deel van het verhaal.’
Waarom zijn boeken zo’n goede manier om een thema als diversiteit tot bij kinderen te brengen?
‘Verhalen helpen kinderen om de wereld om hen heen vorm te geven, al vanaf heel jonge leeftijd. Daarom kan je eigenlijk niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen. Terwijl ze luisteren – of lezen – gaan kinderen ook hun fantasie gebruiken en nadenken, waardoor ze zaken oppikken en vertalen naar hun eigen leven.
Ze kunnen dan bijvoorbeeld de link leggen naar dat klasgenootje met twee papa’s of mama’s. Op die manier wordt die gezinssituatie meteen herkenbaarder – en dus meer vanzelfsprekend. Voor een kind dat zelf niet in een traditioneel gezin opgroeit, of pakweg een andere huidskleur heeft dan de meerderheid, is een verhaal waarin dat aan bod komt een geweldige manier om zichzelf in het personage te herkennen.
Maar diverse kinderboeken zijn net zo zinvol om kinderen kennis te laten maken met situaties waar ze nog helemaal niet mee te maken hebben gekregen in het dagelijks leven. Want zo krijgen ze een stukje van de wereld te zien dat ze nog niet kenden. Zo ook in Droomkasteel, dat het verhaal vertelt van Riff, papa en paps.’
We leven in een heel diverse wereld, niet iedereen is wit, hetero, cis en groeit op in een traditioneel gezin. Is het belangrijker dan ooit om hier als ouder aandacht voor te hebben?
‘Diversiteit is er altijd al geweest. Vandaag is het misschien meer zichtbaar omdat het meer benoemd wordt. We spreken nu van non-binair of transgender, vroeger van een mannelijke vrouw of een vrouwelijke man.
Genderbewust opvoeden is nu trouwens een trend, maar ook dat is helemaal niet nieuw. Tijdens de Tweede Feministische Golf is er ook veel aandacht gegaan naar het feit dat meisjes hetzelfde moesten mogen en kunnen als jongens. Een leuk weetje: vroeger was roze de typische jongenskleur en was blauw voor meisjes. Roze was stoerder, want leek meer op de kleur van toenmalige uniformen. Dat is veranderd na de Tweede Wereldoorlog. Veel genderopvattingen die we hebben zijn dus cultureel bepaald.
Genderbewust opvoeden is nu een trend, maar dat is helemaal niet nieuw. Tijdens de Tweede Feministische Golf is er ook veel aandacht gegaan naar het feit dat meisjes hetzelfde moesten mogen en kunnen als jongens.
~ Joke Van Leeuwen , auteur
Aandacht hebben voor diversiteit blijft uiteraard heel waardevol. Via boeken, maar bijvoorbeeld ook door af en toe kritisch naar jezelf te kijken. Welke vooroordelen heb jij? Op welke uitspraken betrap je jezelf soms? “Dat is niets voor meisjes” of “dat is niets voor jongens” is snel gezegd. Maar kinderen nemen die dingen net zo snel over. Het zou jammer zijn als een kind zich daardoor geremd voelt. Dat een jongen bijvoorbeeld extra machoachtig gaat doen, of zelfs anderen gaat pesten om te compenseren. Het is belangrijk om je kind net de ruimte te geven om zich te uiten en zichzelf te zijn.’
5 goede redenen om vaker kinderboeken met aandacht voor diversiteit voor te lezen
- Ze tonen hoe de maatschappij er écht uitziet en schetsen een breder mensbeeld.
- Ze inspireren kinderen om te proeven van uiteenlopende, niet-gendergebonden hobby’s en spelletjes en verschillende eigenschappen en karaktertrekken te ontwikkelen.
- Als ouder krijg je de kans om in een veilige setting in gesprek te gaan rond diversiteit en vragen van je kind te beantwoorden.
- Voor kinderen die in een niet-traditionele situatie opgroeien zijn zulke boeken een uitstekend hulpmiddel om een positief zelfbeeld en eigenwaarde te ontwikkelen.
- Ze maken anders zijn voor élk kind vanzelfsprekend. Zo leert iedereen dat elk klasgenootje erbij hoort.
Wie lid is van de Gezinsbond kan Droomkasteel in Standaard Boekhandel aankopen met spaarkorting. Het verhaal wordt ook in gebarentaal en als audiodescriptie uitgegeven, zodat elk kind ervan kan genieten. Ontdek ook meer over onze campagne Jezelf kunnen zijn, begint thuis.
Foto Joke van Leeuwen: Brenda van Leeuwen
