De Vlaamse Regering investeerde de voorbije jaren heel wat in de baby- en peuteropvang. Maar toch geraakt niet ieder gezin dat opvang zoekt aan een betaalbare opvangplaats. Vooral kwetsbare gezinnen vinden de weg naar de kinderopvang moeilijker. Dat blijkt uit een onderzoek van de Gezinsbond en Caritas. Maar hoe komt het dat deze gezinnen ondervertegenwoordigd zijn? En hoe zorgen we ervoor dat de kinderopvang toegankelijker wordt voor iedereen?
Bestellen is betalen
Een eerste drempel voor veel gezinnen is het systeem bestellen is betalen dat sinds mei 2015 van toepassing is. Je moet als ouder op voorhand met de opvang een opvangplan voor je baby of peuter opstellen. Als je van dat plan afwijkt, betaal je een boete die soms hoger is als het normale dagtarief.
Je hebt als ouder wel recht op minimaal 18 respijtdagen, in het geval van een voltijds opvangplan. Die kan je inzetten voor de dagen dat je baby of peuter niet naar de opvang kan.
Respijtdagen voor ziekte of vakantie
Normaal zijn respijtdagen bedoeld voor snipperdagen of onverwachte gebeurtenissen. Uit de bevraging bleek echter dat zes op de tien gezinnen ze moeten gebruiken voor ziekte van het kindje.
Ik vind het heel onrechtvaardig dat wanneer kinderen echt ziek zijn, dit ook van de respijtdagen afgaat. Het gevolg is dat mensen hun zieke kinderen naar de opvang brengen. Doordat elke afwezigheid telt, zijn de respijtdagen snel op, zeker als je een kind hebt dat veel ziek is.
Nog eens zeven op de tien gezinnen moeten de respijtdagen gebruiken voor hun gezinsvakantie.
Ik moet mijn verlof zes maanden op voorhand aanvragen. Alle extra dagen die ik wil, vallen onder de respijtdagen. Het verlof bij mijn werkgever wordt maar drie weken op voorhand goedgekeurd …
Heel wat ouders vinden dit terecht gezinsonvriendelijk. Zeker als een kindje vaak ziek is of de werksituatie van de ouders flexibiliteit vraagt, is het huidige systeem voor veel ouders niet haalbaar.
Bij onregelmatige uurroosters moet je voltijds elke dag reserveren en respijtdagen inzetten als je weekend hebt in de week. Schandalig!
Nog meer drempels voor kwetsbare gezinnen
Naast het bestellen is betalen principe krijgen kwetsbare gezinnen vaak te maken met nog extra drempels. Zo maken de taalbarrière, de onbekendheid van de inschrijvingstermijnen en de sociale tarieven het voor gezinnen uit kansengroepen nog moeilijker om gebruik te maken van kinderopvang.
Kwetsbare ouders begrijpen de afspraken vaak niet of ze vinden het moeilijk om zich eraan te houden. Ze komen één keer inschrijven, maar meestal veel te laat. Dan zien we ze even niet meer en plots staan ze weer aan de deur.
Kinderopvang en de meerwaarde ervan zijn vaak gewoonweg te weinig bekend bij gezinnen uit kansengroepen, en vooral dan bij nieuwkomers. Nochtans is een toegankelijk kinderopvang voor hen zeer belangrijk. Door gebruik te maken van opvang kunnen ouders een opleiding volgen of werk zoeken. Bovendien krijgen ze via de sociale contacten in de opvang ondersteuning bij de opvoeding.
Kinderopvang heeft nood aan ondersteuning
Kinderopvanginitiatieven zijn zich bewust van de drempels die kwetsbare gezinnen ervaren. Ze staan er dan ook voor open om opvang voor kansengroepen toegankelijker te maken, maar hebben hiervoor wel nood aan ondersteuning.
Vier op de tien voorzieningen krijgen hiervoor nu al ondersteuning en begeleiding. De helft van kinderopvanginitiatieven werkt al samen met een Huis van het Kind.
Hoe maken we de kinderopvang toegankelijker?
Om de kinderopvang toegankelijker te maken, doen de Gezinsbond en Caritas enkele suggesties:
- Het moet eenvoudiger worden om je in te schrijven, aan te melden en een verminderd tarief te krijgen. Gezinnen die van een leefloon of gelijkaardige uitkering leven moeten automatisch het allerlaagste tarief krijgen, zonder extra stappen via het OCMW te moeten zetten.
- Alle kinderopvanginitiatieven moeten ondersteuning en begeleiding krijgen. Enkel zo kunnen ze hun sociale functie waarmaken.
- De kinderopvang moet soepeler omgaan met het opvangplan. De overheid moet hen daarvoor financieel compenseren.
- De overheid moet de bekendheid van de kinderopvang vergroten bij kwetsbare gezinnen en bij wie met hen in contact komt.
- Kinderopvang moet nog goedkoper worden voor gezinnen met een heel laag inkomen.
