‘Een boekbespreking schrijven? Pfff, ChatGPT doet dat voor mij!’ Ben je niet goed mee, een beetje bezorgd of minstens wat verbaasd als je (klein)kind zo’n uitspraak doet? Je bent absoluut niet alleen! In de krant en in de elektrowinkel of tijdens babbels met vrienden: artificiële intelligentie duikt vandaag zowat overal op. Maar wat ís dat nu eigenlijk? Wat kan het en wat doet het? Gaan onze (klein)kinderen zelf nog kunnen nadenken als technologie alle antwoorden geeft? Is ChatGPT wel veilig? We pluizen het graag voor je uit. En ja, misschien vragen we wel hulp aan ChatGPT.
Wat is AI?
AI staat voor Artificiële Intelligentie, maar eigenlijk betekent het gewoon: een computer die slim probeert te doen. Niet gewoon slim zoals een rekenmachine, maar slim zoals een mens. Denk aan bijleren uit ervaringen, verbanden leggen, logisch redeneren en antwoorden formuleren. Die computer doet dat allemaal op basis van de miljarden woorden en de massa’s informatie die hij eerder online heeft ‘gelezen’. AI zit zowel in de gezichtsherkenning op je smartphone als in je Netflixaccount dat weet dat je van detectiveseries houdt.
En ChatGPT dan?
Wat is ChatGPT dan en is het wel veilig? ChatGPT is (net zoals bijvoorbeeld de concurrenten Gemini en Copilot) een zogenaamde chatbot; een computerprogramma dat dankzij AI in gewone taal met jou praat – of tikt. Jij typt een vraag of opdracht via je pc of smartphone, hij antwoordt. Soms geniaal, soms grappig, soms een beetje naast de kwestie – net zoals bij mensen dus.
Wat je zoal kan vragen? Alles eigenlijk! ‘Schrijf een grappige verjaardagwens voor mijn buurvrouw die van katten houdt’ of ‘leg zwaartekracht uit alsof ik vijf ben.’ ChatGPT kan het en doet het. Hij is een digitale duizendpoot die moeiteloos megaveel rollen opneemt: woordgrapjesbedenker, uitlegkampioen, receptenspecialist... maar af en toe ook die van notoire opschepper.
Huiswerkhulp
Als je kleinkinderen tieners zijn en taken moeten maken voor school, zullen ze ChatGPT sowieso gebruiken als huiswerkhulp. Hij helpt om teksten samen te vatten of spreekbeurten voor te bereiden, maar ook om simpelweg info te zoeken. MAAR – en we zetten dit woordje met opzet in het groot – je kleinkinderen zullen nog altijd zélf moeten nadenken en meer dan één keer de antwoorden checken. Want ChatGPT is slim, maar ook slordig. Hij verzint soms dingen, snapt ironie of humor niet altijd en tóch klinkt hij altijd ontzettend overtuigend. Zelfs als hij de bal compleet misslaat.
Maak je dus geen zorgen: je kleinkinderen hebben hun brein nog altijd heel hard nodig. Vergelijk het gerust met de opkomst van de rekenmachine. Je moest eerst leren rekenen voor je een rekenmachine kon gebruiken, toch? Evengoed geldt voor de nieuwe technologie van vandaag dat het louter een hulpmiddel is. Marijn Martens, postdoctoraal onderzoeker aan de UGent, verwoordde het in een webinar van de Gezinsbond als volgt: ‘Heel wat mensen vragen zich af of kinderen dommer zullen worden door AI. Wel, enerzijds gaan ze bepaalde kennis niet meer hebben omdat het inderdaad heel erg makkelijk is om het te vragen aan ChatGPT, maar hetzelfde gold ook voor het internet.
Anderzijds gaan ze nu ándere dingen leren, zoals de vaardigheid om de juiste vragen te stellen aan chatbots. En misschien wordt net dat wel een heel belangrijke vereiste voor hun werk later. Voor de jobs die onze kinderen zullen uitoefenen, gaan ze niet dezelfde competenties moeten inzetten als wij nu.’
EHBO
Alsof dat nog niet volstaat, kan je ChatGPT ook inschakelen als Eenzame Harten Bureau. Duizendmaal bedrogen of belogen? Hij biedt duizendmaal troost en begrip – en doet dat echt niet slecht.
Maar ook hier zet Marijn Martens graag een kanjer van een kanttekening: ‘Menselijk contact blijft belangrijk. Als een kind zich niet goed voelt, willen we de rol van luisterend oor dan doorgeven aan een tool van een commercieel bedrijf? Nee toch? Een chatbot kan foute adviezen geven en is niet in staat om aan de alarmbel te trekken. Als kinderen eens over iets kleins hun hart luchten bij een chatbot kan dat in se geen kwaad, maar technologie zal menselijke interactie nooit kunnen vervangen.’ Jouw luisterend oor, je schouder om op te huilen en je levenservaring blijven dus bijzonder nuttig en nodig.
En ja...
Ik stak voor dit artikel mijn licht op bij ChatGPT. Want ik zocht structuur om mijn verzamelde info aan op te hangen. Daarnaast wou ik ook een beeld om AI mee te vergelijken. Het antwoord: ‘AI is als een GPS. Het wijst de weg, maar jij blijft achter het stuur zitten. Je bepaalt zelf of je de afslag neemt.’ Schoon gezegd. Merci ChatGPT.
Nu is het aan jullie!
ChatGPT is geen mens of leraar maar een tekstproducent. Wat hij vertelt, bekijk je best met een kritisch oog. AI zal nooit de opvoeding vervangen. Jouw rol als gids, ervaringsdeskundige en knuffelaar blijft belangrijk.
Nog geen gebruiker? Stel om het even welke vraag op chatgpt.com en ontdek met je kleinkinderen het antwoord. Zo leer je iets bij, ontdek je zelf hoe veilig ChatGPT is én toon je interesse voor hun leefwereld.
Meer info
Wil je je verdiepen in de mediaopvoeding van je kleinkind? Check dan zeker ons aanbod op veiligonline.be!
