Met geld kunnen omgaan is een nuttige vaardigheid, dat zal niemand ontkennen. Als ouder bevind je je daardoor soms in een lastige positie. Enerzijds moet je kinderen laten proberen (en falen) als ze iets willen leren, maar hoe voorkom je dat ze te veel geld kwijt zijn? Met andere woorden: hou je de controle op het zakgeld van je kind, of laat je het los? Of beide, maar waar ligt dan de grens? Wat laat je toe en wat niet om de financiële opvoeding niet in de weg te staan?
Vertrouwen om te experimenteren
Algemeen geldt dat kinderen het vertrouwen moeten krijgen om te experimenteren, ook met geld. Dat betekent dat ze hun zakgeld kunnen weggooien aan wat in jouw ogen nutteloze brol is. Dat ze gaan inzien dat ze moeten sparen voor wat ze echt willen. En dat als ze toegeven tussendoor, dat ze dan langer moeten sparen. Ze maken fouten en leren daaruit, dat principe.
Voor de vrijheid om zelf te beslissen wat er met zijn geld gebeurt, moet je kind oud genoeg zijn om de waarde van geld in te kunnen schatten. Ook vlot kunnen rekenen is handig: zo kan hij zelf uittellen hoeveel langer hij moet sparen als hij toch iets koopt tussendoor.
De leeftijd van je kind speelt een bepalende rol in hoeveel controle je uitoefent en hoe je de financiële leerkansen stimuleert.
1. Kleuters
Bij kleuters geef je die vrijheid om te beslissen over geld niet: de kleuter zal niet begrijpen dat hij na een uitgave minder heeft of langer zal moeten sparen voor iets anders.
Hoeveel controle als ouder? Bijna compleet. Jij beslist wat er met het geld van de kleuter gebeurt, wat op de rekening komt of wat er mee gekocht wordt. Als het kind erg aandringt, kan je samen iets aankopen waarbij je goed duidt hoeveel het heeft gekost en je samen de centjes telt. Laat de kleuter zelf betalen.
Om de financiële opvoeding te stimuleren, kan je met je kind al regelmatig praten over geld, geld beheren, sparen en – niet onbelangrijk – dat je keuzes moet maken.
2. Jonge kinderen
Beginnende lagere schoolkinderen kan je de eerste stappen laten zetten met een beetje (cash) zakgeld. Zo kunnen ze eens een snoepje of een speelgoedje kopen. Naarmate ze ouder worden, trek je het bedrag, verantwoordelijkheid en de vrijheid op.
Hoeveel controle als ouder? Veel tot redelijk veel. Je bepaalt het zakgeld (en welk deel ze cash in handen krijgen). Spaargeld wordt geparkeerd op een rekening of in een fonds. Als rekenen vlotter gaat en het kind zich verantwoordelijk toont, kan je de controle lossen. Is dat niet zo, dan blijf je begeleiden. Laat het kind wel zoveel mogelijk zelf doen: beslissen, betalen, wisselgeld uitrekenen of impact inschatten.
Kinderen leren best veel van zakgeld. Geen fan van zakgeld? Stimuleer dan hun kennis en vaardigheden door ze bij gezamenlijke uitstapjes mee te laten rekenen en te laten betalen. Durf ook te praten over geld, hoe je je uitgaven regelt en hoe je keuzes maakt.
3. Tieners
Vanaf kinderen 12 jaar zijn kunnen ze een zichtrekening openen. Betalen met een bankkaart maakt uitgaven minder tastbaar en is dus een van die valkuilen waar kinderen in zullen trappen.
En tegelijk: het is een les die ze moeten leren. Aan een spaarrekening kunnen ze (nog niet). Je kan samen bespreken bij cash cadeau hoeveel er naar de spaarrekening verdwijnt en over hoeveel de tiener zelf kan beslissen. Samen is hierbij het sleutelwoord: luister ook naar de wensen of voorstellen van je tiener.
Jouw rol als ouder? Je houdt het vanop een (klein) afstandje in de gaten en je grijpt in als het misloopt. Zeker jonge tieners kan je nog niet laten doen. Sturing is, zeker bij jonge tieners, nog nodig. Uitleggen wat je waarom doet en goede afspraken maken zijn hierbij zeker belangrijk.
Rol van de ouders
Sowieso spelen een ouders een cruciale rol als het gaat over geld en geldzaken. Erover durven praten, kinderen laten meedoen én meedenken en betrokkenheid tonen bij wat ze hoe uitgeven (zonder altijd in te grijpen), zijn hiervoor belangrijke voorwaarden.
Het moeilijkste is evenwel je kind fouten durven laten maken. Een slechte koop, een uitschuiver, impulsaankopen… je ziét het gebeuren en je laat het gebeuren. Tenzij het al heel veel is gebeurd: dan is het tijd om terug de controle op het zakgeld van je kind te grijpen. Maar feit is natuurlijk dat je niets kan leren zonder te oefenen, en dat geldt ook voor geld.
