Als je kind een label krijgt, ga je vaak ook wat beter naar jezelf kijken. Zo ontdekte mama Nele Reymen pas op haar veertigste dat ze ADHD heeft, nadat haar dochter de diagnose autisme kreeg. Hoe is het om te moederen met een hoofd dat altijd ‘aan’ staat, in een gezin dat allesbehalve doorsnee is?
Nele Reymen (42)
- Journalist, columnist en auteur van o.a. ‘FAQ: het moederschap’ (2023, Uitgeverij Vrijdag).
- Mama van twee dochters en plusmama van twee tieners.
- In haar nieuwste boek ‘Ik heb ADHD en daar komen ze nu pas mee’ (2025, Pelckmans) vertelt ze hoe haar late ADHD-diagnose alles op zijn kop zet.
Kantelpunt
Tot voor kort dacht Nele dat ze opgroeide in een doodgewone, neurotypische familie. ‘Misschien een beetje speciaal hier en daar’, lacht ze, ‘maar niks bijzonders. Voor zover ik weet had nog nooit iemand een diagnose gekregen.’ Tot bij haar oudste dochter op vierjarige leeftijd autismespectrumstoornis werd vastgesteld. ‘Dat was echt een kantelpunt. Autisme heeft een erfelijke component. En dan ga je kijken: wie in de familie heeft het misschien ook? Die oom heeft wel wat trekjes… en die tante misschien… Uiteraard kijk je ook naar jezelf. Mijn man en ik deden meteen zo’n online testje’, lacht ze. ‘We wisten er eigenlijk niks van. Wij kwamen uit een schijnbaar neurotypische wereld, en ineens zaten we kopje-onder in de wereld van labels.’
Als een vis in een boom
Haar eigen diagnose kwam er pas later. ‘Ik botste keihard op het moederschap. In het begin dacht ik: natuurlijk is dit zwaar, mijn dochter heeft autisme. Iedereen, ook mijn huisarts, was het daarover eens. Maar ik worstelde al veel langer met van alles. Heel gewone dingen, zoals rekeningen betalen, op tijd komen of de was doen, waren voor mij altijd een enorme opgave. En telkens ik faalde, voelde ik me schuldig.’
Na de geboorte van haar eerste dochter kreeg Nele een postnatale depressie. ‘Toen ik mama werd, werd pas echt duidelijk dat ik het niet aankon. Ik was voortdurend vermoeid, had last van hoofdpijn en paniekaanvallen’, vertelt ze. ‘De huisarts schreef het toe aan de depressie, of dacht dat ik “gewoon” overspannen was. Tot een psycholoog opperde: “Misschien is het ADHD.” Op dat moment vielen de puzzelstukjes in elkaar.’
Tot aan haar diagnose had Nele er geen flauw benul van dat ADHD de oorzaak was van zoveel struikelblokken. ‘Had ik dat eerder geweten, dan had ik veel meer hulp ingeschakeld. Daar ben ik nog steeds gefrustreerd over. Hoe kan het dat ik al veertig jaar worstelde en niemand dit eerder zag? Mijn hele leven hoorde ik: je moet gewoon wat harder je best doen. Dus dat probeerde ik. Maar ik liep mezelf voorbij. Ik dacht: ik moet moederen zoals andere moeders. Terwijl ik nu weet dat dat gewoon niet kan.’
De diagnose bracht daarom vooral opluchting. ‘Er is niets stuk aan mij. Mijn hoofd werkt gewoon anders. Ik ben een vis die ze vroegen om in een boom te klimmen. Dat bracht me mildheid. Vroeger dacht ik: ik haat mezelf. Nu denk ik: ik haat die ADHD. Dat is een groot verschil.’
Twaalf verschillende jassen
Het gezinsleven met diagnoses is intens, zegt Nele. ‘Je staat voortdurend “aan” met een kindje op het spectrum. Alles kan een probleem zijn. Zo mocht haar jongere zusje vroeger soms niet naast haar in de zetel zitten. Ik begreep er niks van, tot ze eindelijk kon uitleggen wat het probleem was: haar zusje rook na een schooldag soms naar de kindjes in haar klas. Eureka! En dan snap je het.’
Voor Nele was het een eyeopener toen ze begreep dat er altijd een reden zit achter schijnbaar ongepast of ongewenst gedrag. ‘Ze is niet stout, ze wil helemaal niet lastig doen. In haar hoofd zijn bepaalde dingen nu eenmaal een probleem, en daar gaat ze niet goed mee om. Kleren bijvoorbeeld: ik heb twaalf jassen voor dat kind’, lacht ze. ‘Want die ene dag is de paarse jas écht ondenkbaar. Ik dacht vroeger dat ik de moeder zou zijn die dan zei: “Prima, dan ga je maar zonder jas naar school.” En nu zeg ik: “Schatje, wil je dan liever de roze? Of misschien de grijze? Zal ik anders een compleet nieuwe jas bestellen?” (lacht) Dat is wie ze is, en ik wil het goed doen. Maar het is wel vermoeiend, want je probeert constant problemen te voorkomen, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat.’
Dat vraagt ook planning en voorspelbaarheid, iets waar een mama met ADHD natuurlijk moeite mee heeft. ‘Mijn dochter weet ondertussen: mama’s hoofd werkt anders dan het mijne. Ik probeer het op te vangen door alles heel visueel te maken, zodat ze de afspraken en de planning zelf ook begrijpen. Soms herinneren zij mij dan zelfs aan taken die ik anders zou vergeten’, lacht ze.
Mama met ADHD
Een neurodivergent gezin (neurodivergent betekent dat iemands hersenen op een andere manier werken dan wat vaak als ‘typisch’ wordt gezien, bijvoorbeeld bij autisme, ADHD of dyslexie, red.) ziet er nu eenmaal anders uit, zegt Nele. ‘In sommige gezinnen zeggen ze wellicht: “Hier wordt niet geroepen.” Tja, bij ons dus wél. Elke dag, door iedereen. Maar dat is oké. Ik toon mijn kinderen ook mijn fouten. Als ik flip, zeg ik: “Sorry, mama’s hoofd zit vol.” Vroeger voelde ik me dan een slechte moeder. Nu denk ik: ik geef gewoon het goede voorbeeld. Want ook zij zullen boos zijn, verdrietig en overprikkeld. Als ze mij dan zien ademen om rustig te worden, leren zij dat ook.’
Wat haar het zwaarst valt, is niet zozeer de chaos, maar de mentale belasting. ‘De mental load van het moederschap is sowieso zwaar, maar voor een mama met ADHD is het gigantisch. Al die mails, kampjes, rekeningen, afspraken… Dat is echt veel. En dan moet ik ook mijn kinderen helpen om met hun gevoelens om te gaan, terwijl ik zelf overprikkeld ben.’
Nele is intussen een meester in creatieve oplossingen. ‘Ik heb een stopketting gemaakt: als iemand die draagt, wil die met rust gelaten worden. Of de stopkaart, met pictogrammen van wat er allemaal niet mag – elkaar duwen of slaan, op de zetel springen – maar ook van wat er kan helpen om weer rustig te worden, zoals een koptelefoon opzetten of even knuffelen.’
Een diagnose is geen mirakeloplossing, benadrukt Nele. ‘Pills don’t teach skills. Je moet zelf het werk doen. Ik volg therapie, neem medicatie en heb een heel leger aan apps op mijn gsm. Maar het belangrijkste is dat ik leer mijn grenzen te bewaken. Mijn energie is beperkt. Na de ochtendrush voelde ik me opgejaagd, dus heb ik zojuist nog zes minuten ademhalingsoefeningen gedaan. Tien jaar geleden had ik dat belachelijk gevonden, maar nu helpt het me. En ik toon het ook aan mijn kinderen.’
Minder spontaniteit
Begrip van buitenaf is er niet altijd. ‘Als gezin met diagnoses plooien we vaak terug op ons kerngezin. Als andere ouders na een schoolfeest spontaan voorstellen om samen frietjes te gaan eten, dan gaan wij niet mee. Niet omdat we asociaal zijn, maar omdat onze kinderen dat niet aankunnen. Verjaardagsfeestjes die pas om vijf uur starten? Sorry, geen optie’, zegt Nele. ‘Dan zeggen mensen soms: “Voor één keer kun je toch wel afwijken?” Maar het is nooit één keer. En ik wil me daar niet telkens voor verantwoorden. Wie dit leven niet leeft, weet niet hoe het is.’
Dat isolement weegt soms. ‘Misschien worden we daardoor minder uitgenodigd. Dat is jammer, ja. Maar wij willen het onze kinderen niet aandoen. We doen wat werkt voor ons gezin. We hebben een heel strak systeem: om zes uur start onze avondroutine. Mijn man en ik slapen elk bij één kind en leggen ze elk zelf in bed. Het is niet het soort leven dat ik me had voorgesteld, maar die routines doorbreken is moeilijk, en onze dochters hebben er echt nood aan. Tja, dan doen we dat dus.’
Toch ziet ze ook voordelen. ‘Ik denk dat ouders in neurodivergente gezinnen misschien wel het hardst werken aan de band met hun kinderen. Wij botsen op alles, en daardoor leren we hen ook zoveel over gevoelens, grenzen en moeilijkheden. Wij kunnen zo de wereld misschien een beetje veranderen, hoop ik. Wat ik vooral wil meegeven aan gezinnen met neurodivergentie? Informeer je. Lees boeken, volg cursussen of webinars, zoek begeleiding. Veel mensen denken: je hebt een diagnose, dus klaar. Maar als je niet begrijpt wat er achter het gedrag zit, kom je vroeg of laat in de problemen. En doe vooral wat werkt voor jullie gezin: dat is het enige wat telt.’
Mama Nele hield na de geboorte van haar jongste dochtertje een dagboek bij. Alle dagboeken kan je hier nalezen.
Foto's: Kristof Ghyselinck
