'Oma, mag ik op de tablet?' Zo beperk je de schermtijd van je kleinkind

Misschien denk je: het is vakantie, ze mogen wel even ontspannen. Dat klopt, maar schermtijd hoeft niet eindeloos te zijn. En ook bij tieners mag je als grootouder grenzen stellen. 'Kinderen hebben begeleiding nodig bij hun mediagebruik, ongeacht hun leeftijd,' zegt schermtijdcoach Marloes Jonker. 

Zij merkt dat het thema best vaak voor wrevel leidt bij jonge ouders: 'Voor veel ouders is het een gevoelig punt, dat schermgebruik. Anno 2025 hanteren de meesten een bepaald mediabeleid in huis. Wat ze thuis met veel zorg opbouwen, willen ze in een namiddagje bij oma en opa niet zomaar zien onderuitgaan.'

Daar komt bij dat je als grootouder – uiteraard – de kleinkinderen ook graag eens verwent. 'Dat is heel normaal', zegt Marloes. 'Maar als je regelmatig babysit, moet je wel opletten dat je de opvoedingsvisie van de ouders niet gaat ondermijnen. Hun beleid rond schermtijd hebben ze immers wel met een bepaald doel opgesteld.'

Schermtijd: wat is eigenlijk het probleem?

Vroeger stond de tv vaak gewoon aan: Samson & Gert of De Smurfen waren een gezellige achtergrond terwijl de kinderen speelden. Misschien denk je wel: ach, dat kan toch geen kwaad? Maar vandaag is de digitale wereld totaal anders, niet meer te vergelijken met de jaren '80 of '90.

'Heel wat grootouders hebben een nostalgisch beeld van kinderprogramma's', legt Marloes uit. 'Ze denken aan het rustige ritme van een Samson-aflevering en beseffen niet altijd dat de huidige filmpjes voor kinderen vaak véél sneller en intenser zijn. Populaire kinderprogramma's zoals Coco Melon zijn helemaal niet te vergelijken met wat er vroeger op tv was.'

Veel content voor kinderen is er vooral op gericht om hen verslaafd te maken. Die filmpjes zijn hyperactief, snel gemonteerd, schreeuwerig en overladen met reclame. 'Vooral jonge kinderen reageren daar sterk op: de flitsende content is veel te intens voor hun jonge breinen, waardoor peuters erg druk, prikkelbaar en onrustig kunnen worden.'

Schermtijd draagt ook weinig bij aan hun ontwikkeling. 'Jonge kinderen leren er helemaal niets van, maar dat weet niet iedereen. Voor alle kinderen geldt: schermtijd neemt tijd weg van cruciale dingen zoals sociale interactie, spelen of bewegen. Ook educatieve games op een tablet of smartphone zijn niet hetzelfde als fysiek spelen en ervaren, wat wel essentieel is voor hun algemene ontwikkeling.'

Op de meeste platforms volgen de video’s elkaar bovendien automatisch op, in een eindeloze stroom. 'Zonder begeleiding spenderen kinderen daardoor al snel véél te veel tijd voor een scherm', waarschuwt Marloes. 

Ook voor oudere kinderen en tieners loert het risico op overmatig gebruik. Een gsm of tablet is al snel een verlengstuk van hun hand, maar ze hebben nog steeds begeleiding nodig. En als grootouder mag je gerust zeggen: nu even niet.

Mag je grenzen stellen?

Het voelt soms lastig om als grootouder in te grijpen. Misschien wil je de ouders niet voor de voeten lopen, of vind je het moeilijk om ‘nee’ te zeggen tegen dat schattige gezichtje met een tablet in de hand. Toch is het belangrijk om kaders te bieden. Besef ook: jij speelt een waardevolle rol. Als je kleinkind bij jou logeert of regelmatig over de vloer komt, is het logisch dat jij mee de regels bepaalt. Zeker als het kind nog jong is.

Marloes Jonker benadrukt dat je, net zoals je slaaptijden of eetgewoontes bespreekt, prima met de ouders kan bespreken wat de schermtijdregels zijn. 'Je mag ook zeker jouw noden delen', zegt Marloes. 'Als je ‘s avonds rustig wil kunnen koken, moeten de ouders daar ook begrip voor tonen. Zoek samen naar afspraken die voor iedereen werken. Zo kan je vaste momenten prikken waarop de tablet of tv aan mag. Dan weet iedereen altijd waar ze aan toe zijn en vermijd je een hoop gezeur.'

Voor tieners: stel ook hier grenzen. Spreek bijvoorbeeld af dat gsm’s tijdens het eten aan de kant blijven, of dat er een maximum is op gametijd per dag. Ook pubers hebben behoefte aan structuur, zelfs al zeggen ze van niet.

Laat het tot slot geen troostmiddel zijn. Een scherm inzetten om driftbuien te kalmeren lijkt handig, maar zorgt vaak voor méér strijd op de lange termijn.

Heb je veel digitale kennis nodig?

Misschien vind je het hele schermenverhaal gewoon overweldigend. 'Vraag dan aan de ouders om een tablet mee te geven waarop alles al is ingesteld, zoals veilige apps en beperkte toegang. Zo heb jij de controle, zonder stress', tipt Marloes Jonker. Sommige ouders zetten zelfs een timer op de tablet, zodat je kind vanzelf weet wanneer het schermmoment stopt.

Voor digitaal vaardige grootouders is dat doorgaans geen probleem: velen scrollen en swipen alsof ze nooit anders gedaan hebben. Bij grootouders die zelf ook verknocht zijn aan de smartphone loert dan weer een ander probleem. Als de kleinkinderen jou de hele dag door op een gsm zien tokkelen, zullen ze dat zelf natuurlijk ook willen.

Welke filmpjes of games zijn oké?

Niet alle schermtijd is per definitie slecht. Soms kan een filmpje een kind helpen om tot rust te komen of om een overgangsmoment makkelijker te maken. Vanaf een bepaalde leeftijd kunnen de juiste video’s ook een educatieve meerwaarde hebben, zeker als je ze samen bekijkt. 

Let hierop:

• Kies voor filmpjes met een verhaal, en een duidelijk begin en einde.
• Ga voor een kalm ritme en natuurlijke stemmen.
• Geen snelle beeldwissels of schreeuwerige figuren.
• Educatieve apps met een duidelijk doel, zoals puzzelen of woordenschat oefenen.

Onze streamingtips:

• Ketnet heeft een breed scala aan kindvriendelijke programma's en spelletjes via het streamingplatform VRT Max, zoals Ketnet Junior voor de allerkleinsten. Ketnet Junior is ook een app op de tablet.
• Streamz is ook een veilige omgeving met heel wat Studio 100-reeksen, stel natuurlijk wel eerst een kinderprofiel in.
• Ook op YouTube Kids en Netflix (met kinderprofiel) is er verantwoorde content te vinden, maar die moet je wel zelf zoeken. Let er op dat de filmpjes elkaar niet eindeloos opvolgen, want beide platforms werken met autoplay.

Evenwicht zoeken

Natuurlijk mag het bij oma en opa af en toe wat losser. Een extra snoepje, wat langer opblijven, een gezellig filmpje: het hoort er allemaal bij. Maar schermtijd is iets anders dan een traktatie. Soms is het zoeken naar een balans tussen je eigen stijl en die van de ouders, maar met wederzijds respect en duidelijke afspraken kom je er altijd uit.

Meer info en tips over verantwoord schermgebruik vind je op veiligonline.be

Meer van schermtijdcoach Marloes Jonker op marloesjonker.nl.