Jonas (34) en Maarten (30) wisten allebei al van jongs af aan dat ze later graag kinderen wilden. ‘Maar als je dan je geaardheid ontdekt, komt ook het besef dat een gezin niet zo vanzelfsprekend wordt’, vertellen ze. Toch trippelt Luna (3,5) al drie jaar vrolijk door hun leven, dankzij pleegzorg. ‘In het begin probeer je als pleegzorgers wat afstand te bewaren, omdat je weet dat ze misschien kan terugkeren naar haar biologische ouders. Maar uiteindelijk kún je niet anders dan superveel van haar houden.’
Vake
Op een rustige zondagmiddag verwelkomen Maarten en Jonas ons in hun gezellige rijwoning in Gent. Hond Lady komt snuffelend hallo zeggen, Luna (een schuilnaam, red.) verorbert nog een laatste pannenkoek en snelt dan naar haar speeltafel in de leefruimte. Het is een typisch gezinstafereel, maar het gezin zelf is een tikkeltje minder typisch: Luna’s mama en papa wonen namelijk ergens anders. ‘Wij zijn vake Maarten en vake Jonas’, verduidelijken de pleegzorgers. ‘Dat is hoe Luna ons noemt, en we vragen ook aan anderen in haar omgeving om op die manier naar ons te verwijzen. Als iemand ons per ongeluk “papa” noemt, is dat niet zo erg – maar uiteindelijk heeft Luna maar één vader. En ze heeft nog regelmatig contact met hem.’
Van jeugdkampen naar pleegzorg
Jonas en Maarten leerden elkaar kennen via het Jeugd Rode Kruis. ‘We zijn intussen elf jaar samen, waarvan vijf jaar getrouwd’, vertelt Maarten. ‘We komen allebei uit een warm nest – elk met twee broers en intussen een hoop nichtjes en neefjes. Een kinderwens hadden we allebei, dat was snel duidelijk.’
Toen het koppel vijf jaar geleden op zoek ging naar een koopwoning, moest het huis dus zeker voldoende slaapkamers hebben. ‘Ik ben van Lauwe, Jonas uit Roosdaal – dus Gent was een logische middenweg’, zegt Maarten. ‘We wonen hier graag, omdat je álles in de buurt hebt: de babytheek is vlakbij, net als scholen, winkels, speelpleintjes, parken en sportclubs. Er is zelfs een circusschool.’
Eens gesetteld in de stad, besloten Jonas en Maarten zich te verdiepen in pleegzorg. ‘Ik werkte meer dan tien jaar voor organisaties die kampen organiseren voor kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties’, schetst Jonas. ‘Daar waren vaak pleegkinderen bij. Die ervaring heeft de stap verkleind om contact op te nemen met Pleegzorg Vlaanderen. We woonden een infosessie bij en – na de nodige afwegingen – gaven we aan dat we open stonden voor langdurige pleegzorg.’
Kind met een rugzakje
Om met pleegzorg te mogen starten, moesten Maarten en Jonas eerst een screeningsprocedure doorlopen. ‘Daar hadden we eigenlijk geen stress voor’, vervolgt Jonas. ‘We vonden het net interessant: het zijn niet alleen gesprekken, maar ook een reeks vormingen. Er wordt dieper ingegaan op hechting, trauma’s en hoe je daarmee omgaat. We hoorden ook verhalen van ervaren pleegzorgers en van mensen die zelf in een pleeggezin zijn opgegroeid. Pleegkinderen dragen vaak een rugzakje mee, en het is belangrijk dat je je daar als pleegzorger bewust van bent.’
‘Als je kiest voor pleegzorg, weet je dat er misschien ooit een moment van afscheid komt’, pikt Maarten hierop in. ‘Om die reden stond ik er eerst wat twijfelachtig tegenover. In de meeste gevallen zijn ouders – of andere familieleden – nog in beeld. Als de omstandigheden het toelaten, wordt er toegewerkt naar een mogelijke terugkeer naar huis. Tijdens de vormingssessies werden we daar goed over geïnformeerd. Doordat het proces altijdgeleidelijk verloopt, met veel kennis van zaken en met ondersteuning voor alle partijen, kon ik me daar uiteindelijk wel in vinden.’
Maarten en Jonas kregen groen licht en stelden zich officieel kandidaat. ‘Het zou onze eerste zorgervaring worden, dus we kozen bewust voor één kindje, het liefst zo jong mogelijk. We wilden tenslotte kunnen meegroeien in onze rol als pleegzorgers. Al heel snel kregen we bericht: er was een match.’
Biologisch heeft Luna niets van ons, maar kinderen zijn net sponzen – ze neemt tóch veel van ons over.
Verlof verdelen
Zo kwam Luna in september 2022 in hun leven. ‘Ze was toen tien maanden oud’, blikt Jonas terug. ‘Negen van die maanden had ze in een crisispleeggezin doorgebracht. Normaal duurt zo’n crisisopvang maar twee tot drie maanden, maar er was op dat moment geen andere oplossing. We leerden Luna kennen tijdens een aantal wenmomenten en half september is ze naar hier verhuisd. Wat ze bij zich had? Alleen de kleren die ze aanhad.’ Een schril contrast met vandaag, want net als in de meeste gezinnen ligt Luna’s speelgoed nu zowat overal verspreid in huis.
Jonas nam meteen zes weken pleegouderverlof om Luna op te vangen, aangevuld met twee extra weken die pleegzorgers toen onderling konden verdelen. ‘Daarna nam ik mijn zes weken’, legt Maarten uit. ‘Zo konden we de periode tot haar start in de crèche overbruggen.’
Die opvangplek in de crèche kwam er vrij snel, dankzij een regeling waarbij de stad een aantal plaatsen voorbehoudt voor pleeggezinnen. Toch was wat meer tijd om aan elkaar te wennen welkom geweest. ‘Van de ene dag op de andere kruipt er een kind door je huis, hé’, zegt Maarten. ‘Dat is even zoeken. Zeker omdat de situatie ook voor Luna helemaal nieuw was. Ze ging van een vrouwelijke pleegzorger die ze gewoon was naar een onbekend huis, met twee nieuwe mannen. We hebben heel veel geluk gehad dat ze zo snel haar draai vond. Dat verloopt lang niet bij elk pleegkind even vlot.’
Oma-tijd
Wat voor pleegzorgers ze zijn? ‘Ik ben de consequente, Maarten plooit sneller als Luna iets wil’, lacht Jonas. ‘Ze hangt tegenwoordig erg aan hem, misschien net daardoor. Terwijl ze als baby alleen maar wilde gaan slapen als ík haar naar bed bracht.’
Maarten en Jonas zijn echte familiemensen. ‘We gaan vaak langs bij onze families, en we willen ook aan Luna meegeven hoe belangrijk familie is. Het is intussen zo goed als zeker dat wij nooit meer volledig uit haar leven zullen verdwijnen. Zelfs als ze hier ooit niet meer zou wonen, bestaat de kans dat we contact houden. De hechting zit gewoon heel goed. Ze zal hier altijd een soort familiekamp hebben.’
Ook het contact met Luna’s biologische ouders en familie proberen ze zo goed mogelijk te ondersteunen. ‘Om de drie weken logeert ze op vrijdag bij haar papa en bij haar oma, want die wonen samen. Toen ze eens vroegen of ze op zaterdag kon komen voor een familiefeest, vonden we dat uiteraard goed. Daarnaast heeft Luna twee keer per maand “oma-tijd” in de vorm van opvang, en we schakelen haar daar ook graag voor in.’
Als je kiest voor pleegzorg, weet je dat er misschien ooit een moment van afscheid komt.
Spons en spiegel
Het koppel vindt zichzelf allesbehalve overbezorgde ouders. ‘Als Luna eens valt, blijven we meestal gewoon rustig’, zegt Maarten. ‘Dat komt waarschijnlijk ook door onze achtergrond bij het Jeugd Rode Kruis – daar hebben we allebei veel eerstehulpkennis opgebouwd. Zelf ben ik daar vandaag nog steeds actief als vrijwilliger. Ik ben voorzitter van de Rode Kruisafdeling in Kortrijk, geef les in eerste hulp en ben ook ambulancier – allemaal vrijwillig. Al staat dat nu wel op een lager pitje, het valt moeilijk te combineren met pleegzorg en mijn voltijdse job als coördinator marketing en communicatie aan een hogeschool.’
Gelukkig kunnen ze allebei rekenen op begripvolle werkgevers, want er komt meer bij pleegzorg kijken dan je op het eerste gezicht zou verwachten. ‘We zitten regelmatig samen met onze pleegzorgbegeleider, moeten soms naar de jeugdrechtbank – en dat is meestal tijdens de werkuren. Daarnaast brengen we Luna om de twee weken op woensdag naar haar mama en halen haar ook weer op. En als we met haar naar het buitenland willen – al is het voor een dagje Efteling – dan moeten we daarvoor goedkeuring vragen van de jeugdrechter. Er is veel om rekening mee te houden.’
Toch zouden Jonas en Maarten het niet anders willen. ‘Het is heel leuk om Luna te zien opgroeien. We zien haar supergraag. Biologisch heeft ze niets van ons mee, maar kinderen zijn net sponzen – ze neemt dus toch veel van ons over. In de manier waarop ze met anderen omgaat, in haar taalgebruik... We herkennen onszelf erin. Soms horen we haar ’s avonds via de babyfoon voorvallen van die dag navertellen. Dat is tegelijk hilarisch én confronterend – vooral als ze onze reacties nadoet. Je krijgt dan echt een spiegel voorgehouden.’
Omdat het zo goed loopt, sluit het koppel een uitbreiding van hun gezin niet uit. ‘We staan er zeker voor open om een tweede kindje op te vangen. Wie weet wat de toekomst brengt.’
Ouderschapsverlof nu ook voor pleegouders
Pleegouders nemen een bijzonder waardevol engagement op en verdienen daar ook de nodige ondersteuning voor. Dankzij de inzet van onder andere de Gezinsbond kregen pleegouders in 2019 al recht op pleegouderverlof bij een langdurige plaatsing. Dat verlof is bedoeld om de eerste opvang van het kind binnen het gezin vlot te laten verlopen. Maar ouderschapsverlof bleef tot nu toe voorbehouden aan biologische en adoptieouders.
Na jaren van strijd — onder meer door de Gezinsbond en Pleegzorg Vlaanderen — komt daar nu eindelijk verandering in: vanaf 1 juli krijgen ook pleegouders recht op ouderschapsverlof. Een belangrijke en terechte stap vooruit, vinden ook Jonas en Maarten.
Jonas: ‘Ik heb maar twintig vakantiedagen. Zeker als je rekening moet houden met stakingen op de crèche of op school, zijn die snel op. Ouderschapsverlof zal voor pleegzorgers zoals wij echt een verschil maken.’
