Twintig jaar geleden gingen de twee jongste kinderen van Frieda Mukanyemazi naar kinderopvang Elmer in Brussel. De kinderen zijn de opvang allang ontgroeid, maar Frieda bleef. Ze werkte negen jaar als kinderbegeleider en is nu pedagogisch ondersteuner. 'Bij Elmer word je uitstekend ondersteund en krijg je alle kansen om te blijven groeien', vertelt ze.
'De liefde die je hier voelt voor de kinderen en de warme en open babbeltjes met de begeleiders vond ik fantastisch', herinnert Frieda zich uit de tijd dat ze als moeder haar kinderen naar Elmer bracht. 'Hier zou ik ook willen werken', dacht ze toen, maar ze had geen diploma. Ze had even voor de buitenschoolse opvang gewerkt, maar was op dat moment werkloos. Toch werd Frieda’s droom werkelijkheid. Ze kon beginnen als kinderbegeleider in opleiding bij Elmer. 'Ik kwam uit oorlogsgebied in Rwanda en vond mijn weg nog niet zo goed in dit nieuwe land, waar alles anders was', vertelt ze, 'door Elmer kreeg ik grond onder mijn voeten en kreeg ik een toekomstperspectief.'
Twee jaar studeren
Twee jaar lang volgde Frieda één dag per week de lessen ‘kinderzorg’ in CVO (Centrum voor Volwassenonderwijs), de andere dagen werkte ze bij Elmer. 'Daar werd ik gecoacht door een ervaren kinderbegeleidster. Zo kreeg ik de visie en aanpak bij Elmer helemaal in de vingers en verbeterde ook mijn Nederlands. Dat is belangrijk om de taal goed door te geven aan de kinderen. Wie nog in opleiding is, staat nooit alleen voor een groep, maar werkt samen met een mentor. De extra helpende handen en harten van begeleiders in opleiding zijn een meerwaarde. Hierdoor kan elk kind de nodige aandacht krijgen. Na twee jaar had ik mijn kwalificatie en kreeg ik een contract.'
Op het ritme van het kind
'De liefde voor elk kind staat hier centraal. Daarom dat ik hier ook zo graag wilde werken', benadrukt Frieda, en de glans in haar ogen verraadt een hart dat overloopt van warmte voor jonge kinderen. 'Het begint met een goede band creëren. Nieuwe kindjes zijn de eerste dagen altijd bij dezelfde begeleider. Dat is wat puzzelen met deeltijdse begeleiders, maar het geeft kinderen een gevoel van veiligheid en rust. Vooraf zijn de ouders al eens langs geweest met hun kind om kennis te maken. We willen stress vermijden, dat is voor niemand goed.
Naarmate het kindje zich veilig voelt, kan de kring van mensen verruimen. Het ene kind heeft daar meer tijd voor nodig dan het andere, dat ritme proberen we te volgen. In alles wat we doen en aanreiken, kijken we wat een kind nodig heeft. Met een groot geloof in kinderen en door in te spelen op hun behoeftes en interesses zie je hen groeien. Dat geeft veel voldoening.'
De cirkel is rond
Als werknemer werd Frieda aangemoedigd om te blijven groeien. Zo volgde ze, als werkstudent, de bacheloropleiding Pedagogie van het jonge kind aan de Erasmus hogeschool. Ze verdiepte zich in opvoedkundige inzichten en methodes. 'Ik leerde daar ook coachen', vertelt ze. 'Toen ze een pedagogisch ondersteuner zochten bij Elmer, heb ik me kandidaat gesteld. Ik zou niet gestaan hebben waar ik nu sta zonder de vorming en ondersteuning die ik kreeg in Elmer en dat wil ik teruggeven. Als klankbord en coach begeleid ik nu kinderbegeleiders om met zelfvertrouwen hun mooie job te doen. De cirkel is rond'
Kindjes leren van elkaar
'Een kind dat naar de opvang komt, leert veel dat je thuis moeilijker kan bijbrengen', zegt Frieda. 'Vaak zijn ouders verbaasd dat hun kind bijvoorbeeld alleen eet en op de stoel blijft zitten tijdens het eten. Of ze trekken grote ogen dat hun kind bij ons alles eet en thuis heel kieskeurig is. In groep met andere kinderen zijn ze ook een beetje elkaars opvoeders. Kinderopvang is socialiserend. Ze krijgen te maken met grenzen en regels, leren ruzie maken zonder slaan of bijten, ze leren delen… Ook al lukt dat niet meteen. We vertellen ouders wat we doen en welke evoluties we zien bij het kind. We dringen niets op, maar ze nemen spontaan over als ze merken dat iets werkt. Dat deed ik ook toen mijn kinderen hier in de opvang zaten. Zo heb ik een slaapritueel ingevoerd en ben verhaaltjes gaan voorlezen, en de kinderen brachten liedjes mee naar huis. Het is aanstekelijk en inspirerend wat hier gebeurt.”
Kijken naar het kind
'Er is veel veranderd in de kinderopvang in de twintig jaar dat ik hier werk. Vroeger staken we veel tijd en energie in het zoeken naar en uitwerken van activiteiten. Het moest creatiever, nieuwer, anders… Nu kijken we meer naar wat het kind zelf aangeeft, en bouwen daarop verder', vertelt Frieda. 'Kijk naar de kindjes, verrijk en verdiep hun interesses, liefst met natuurmateriaal uit hun omgeving. Ze houden bijvoorbeeld heel erg van voorwerpen ergens insteken en weer uithalen. Dat combineren wij dan met de thema’s die aan bod komen. Werken we een project uit rond fruit, dan gaan we met kinderen naar de markt en kopen daar bijvoorbeeld sinaasappelen. Die mogen ze hier uit de zak halen en in een doos steken. Intussen oefenen we de begrippen ‘insteken’, ‘uithalen’, ‘vol’, ‘leeg’, wegnemen…'
De rijkdom van diversiteit
Ook qua diversiteit is er heel veel veranderd. De verscheidenheid van de Brusselse bevolking weerspiegelt zich in de kinderen die in Elmer opgevangen worden. Vaak wordt dat als lastig en een moeilijke/onmogelijke opdracht beschouwd, maar Elmer ervaart het als positief. 'Als je ervoor openstaat, zie je de rijkdom', zegt Frieda. 'Ouders hebben heel uiteenlopende etnisch-culturele achtergronden en opvoedstijlen. We volgen hier de visie van Elmer, maar gaan niets opdringen aan ouders. We voeden samen op. Opvoeden doe je sowieso beter met verschillende mensen. De culturele diversiteit valt ons eigenlijk niet op. Het zijn allemaal unieke kinderen. En allemaal willen ze graag gezien worden, spelen en leren. En de ouders willen het beste voor hun kind en zijn zoekende in de opvoeding, ongeacht van waar ze komen.'
Ook de collega's van Frieda hebben een diverse achtergrond. 'Dat komt goed van pas in de contacten met ouders', weet Frieda. 'Soms spreken ouders maar een klein beetje Nederlands en Engels. Heel handig als iemand van ons hun moedertaal en vaak ook de andere manier van denken begrijpt, omdat ze die cultuur goed kent.' Kinderen met een bijzondere zorgnood zijn ook welkom bij Elmer. 'Onze inclusiecoach bekijkt bij de intake van een nieuw kindje samen met de ouders wat het kan en wat er nodig is aan extra ondersteuning en zorg. Ze begeleidt de leefgroepen waarin het kind wordt opgevangen en coördineert de externe betrokkenen zoals kinesist, logopedist, … '
Zachte overgang naar de kleuterklas
'Kleuterleerkrachten hebben graag kinderen die van Elmer komen. Omdat ze al veel sociale vaardigheden hebben die in een kleuterklas verwacht worden. Ook zindelijkheidstraining gaat hier meestal gemakkelijker dan thuis. Ze zien anderen op het potje zitten en gaan erbij zitten. Jonge kinderen begeleiden is niet altijd gemakkelijk, maar zo belangrijk voor hun groei en voor de samenleving. En je krijgt ook veel terug. Kom je ’s morgens toe met kopzorgen of is het al eens lastig, dan doet de spontane knuffel van een kind wonderen. Er mag zeker meer waardering komen voor dit belangrijke opvoedwerk vanuit de overheid. Maar we drukken onze kinderbegeleiders op het hart dat ze ook zelf overtuigd mogen zijn van de waarde van hun werk, het leuk en interessant kunnen maken en zich moeten blijven ‘voeden’. Bij Elmer krijgt iedereen daartoe alle kansen en ondersteuning. In het belang van de kinderen en de samenleving.'
Meer over de filosofie of de vier opvanglocaties van Elmer op hun website. Meer lezen over het standpunt van de Gezinsbond over kinderopvang en combinatie werk-gezin kan hier.
Foto's: Kristof Ghyselinck
