Kinderen hebben moeite om het concept van de dood goed in te schatten, en tegelijk kan het angsten oproepen over alleen zijn en geen veilige plek meer hebben. Een (voorlees)boek kan helpen om de gevoelens een naam te geven en beter te begrijpen wat er aan de hand is. Bij het overlijden van een broer of zus tippen wij deze boeken.
Voor de jongste kleuters
Dag Manon, daaaag
Laura wacht vol spanning op haar zusje, maar het gaat niet goed. Ze ligt in een bedje met veel draadjes. Uiteindelijk sterft Manon, en is iedereen verdrietig. Met eenvoudige taal en prachtige tekeningen wordt het verhaal van verdriet en afscheid nemen duidelijk gemaakt aan jonge kinderen. Het perspectief van dit boek is gelovig en daarom misschien niet voor iedereen toegankelijk.
Ellen Beukema en Erika Cotteleer (ill.). Uitgeverij: Callenbach, 2005.
Mijn kleine grote broer. Mijn kleine grote zus
Sanne Ovaere verloor haar zoontje Nolan enkele dagen na de geboorte. Na een tijdje schreef ze tekstjes die ze in haar dromen aan hem voorlas. Illustraties werden gemaakt door een vriendin, die een schaapje koos als symbool. Van het boekje werd ook een variant gemaakt voor een overleden zusje.
Sanne Ovaere en Sofie Buydens (ill.). Tekst en Inzicht, 2017. Meer info op mijnkleinegrotebroer.be.
Kikker en het vogeltje
Kikker vindt een dood vogeltje. Zijn vrienden komen erbij en samen praten ze over de dood. Voor kleine kinderen is dat ze zich veilig blijven voelen na het lezen van dit boek. Het is een klassieker in het genre en werd in de jaren 90 bekroond met een Gouden Griffel en een Zilveren Penseel.
Max Velthuijs. Uitgeverij: Leopold, 1992.
Boeken voor iets oudere kleuters
De vraag van eend
Eend heeft een vraag: waar ga je heen als je doodgaat? Blijkt dat iedereen de vraag anders beantwoordt… en tussen alle verhalen, vindt Eend zijn eigen antwoord. Een boekje dat uitnodigt over filosoferen over leven, liefde en dood.
Leen van ven Berg en Ann Ingelbeel (ill.). Uitgeverij: De eenhoorn, 2007.
Benjamin
Robin krijgt een broertje, Benjamin. Eerst is iedereen blij, maar dan blijkt Benjamin ernstig ziek en hij sterft. Robin kan rekenen op zijn lieve oma en opa, tante en juf om hem op te vangen en te begeleiden.
Elfi Nijssen en Eline van Lindenhuizen (ill.). Uitgeverij: Clavis, 2009. Enkel verkrijgbaar in bibliotheken.
Bedje in de wolken
Een variant op het vorige boek: Joeps zusje Maike wordt te vroeg geboren en overleeft niet lang. Joep geeft zijn zusje wel duizend kusjes: ‘Ik zal je nooit vergeten’. Het waargebeurde verhaal van Maike en Joep kreeg vorm in dit boekje, geschreven door de mama. De oplage is beperkt.
Birgit Vandermeulen en Iris Boter. Christofoor, 2009.
Kleine woelmuis
Kleine woelmuis is pas geboren en ziekjes. Na een paar daagjes ademt hij net meer. De dieren brengen hem naar zee om afscheid te nemen.
Annemie Vandaele en Alexandra Kervyn (ill.), uitgeverij:. Clavis, 2014.
Ono. Een bijzonder broertje
Ilo kijkt uit naar de komst van zijn broertje maar vlak voor de geboorte gaat het mis. Ono wordt stil geboren. Ilo begrijpt het niet goed: Ono was eventjes thuis, en nu is hij weg? Waar is hij dan?
Hannelore Waeles en Sara Gerard (ill.). Uitgeverij: Casa littera, 2015. Enkel te ontlenen in de bibliotheek.
Vanaf 5 – 9 jaar
Pluimpje: Olivia het sloeber engeltje
Olivia overlijdt niet lang na de geboorte aan een genetische af. Om zusje Helena (5) te helpen om met het verlies om te gaan, schreef mama Isabelle het verhaal neer. Samen met de verpleegkundigen van de dienst Neonatale intensieve zorgen van UZ Gent en vzw De Dappere Bengeltjes werd het boekje uitgebracht. Broers en zussen die een babybroer of babyzus verliezen op de dienst, krijgen het boekje ook mee.
Isabelle Stevens. Vzw Dappere B-engeltjes en Neonatale Intensieve Zorgen, UZ Gent, 2017.
In de zee van mama’s buik
Een verhaal over een baby die niet levensvatbaar blijkt. In weinig woorden wordt uitgelegd waarom een kindje de baby wel heeft kunnen horen en voelen maar er nooit mee zal kunnen spelen.
Leen van den Berg en Femke Garderen (ill.). De Eenhoorn, 2006.
Over rouwverwerking bij kinderen
Hart op slot
Dit boek bevat een verhaal en een praktisch luik om kinderen te helpen bij rouwverwerking. Senne verliest in het verhaal zijn opa waardoor zijn hart op slot gaat. Ook al gaat dit boek niet specifiek over het verlies van een broertje of zusje, de symboliek maakt dit boek ook in die situatie bruikbaar.
Elien Craenhals, Emy Geyskens &Annelies Vandenbosch (ill.). Uitgeverij: Davidsfonds, 2018.
Achter de maan is niets
Een sprookjesachtig verhaal van Isaak over gemis en pijn. Oma en opa zijn nu een sterretje. Maar een sterretje is ver weg, waarom doet het dichtbij dan zoveel pijn? Een voorleesverhaal met prachtige tekeningen dat in ruime zin in rouwsituaties kan worden gebruikt.
Chris Perdieus. Uitgeverij: Het Letternest, 2018.
De wolkenschilder en het sterrenmeisje
Nuago de Wolkenschilder is de zoon van de Zon(dag) en de Maan(nacht). Hij zou graag een sterrenwolk schilderen, maar hoe kan dat als je nooit de Nacht hebt gezien? Zon praat met de Maan, en die laat hem voor één keer de Nacht zien. Daar wordt hij verliefd op het Sterrenmeisje, dat haar ouders elkaar ziet verliezen door haar plotse dood. Dit verhaal gaat over liefde en maakt deel uit van de Koesterkoffer.
Gilles Weyns en Naomi Christiaens (ill.) ism het Berrefonds. Borgerhoff en Lamberigts, 2018.
Voor ouders en kinderen
Afscheid voor kids
Een doe- en begeleidingsboek om kinderen vanaf 4 jaar te helpen met het verwerken van een overlijden en het verdriet en de emoties errond.
Kathleen Mylle i.s.m. Werkgroep Verder. Garant, 2019.
Meer tips?
Nog meer recente boeken over sterrenkindjes vind je op de website van het Berrefonds.
Misschien speelt je kind liever een spelletje? Dan kan je een ganzenbord downloaden om het verdriet om een broertje of zusje bespreekbaar te maken.
