Als ouders houden we evenveel van al onze kinderen. Net daarom proberen we ze gelijk te behandelen. Dat lijkt vanzelfsprekend – of is het toch iets ingewikkelder? Wat als bijvoorbeeld een van je kinderen een uitgesproken talent heeft? Of een bijzondere zorgbehoefte? ‘Verschillend opvoeden is niet per se unfair’, zegt gezinspedagoog Philippe Noens van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen van co-hogeschool Odisee.
Verschillend opvoeden
Hoe moeten we je pleidooi begrijpen voor het verschillend opvoeden?
‘Kinderen verschillen nu eenmaal in persoonlijkheid, temperament, interesses … Het is dus heel normaal dat elk kind de aanpak en investering krijgt die het nodig heeft’, legt Philippe Noens uit.
‘Geen enkel kind vertrekt gelijk aan de streep, zelfs niet binnen één gezin. Hoe graag je elk van je kinderen ook ziet, er kunnen nu eenmaal redenen zijn om ze verschillend op te voeden. Vooral belangrijk bij dat “differentieel opvoeden” is hoe elk kind dat in het gezin beleeft.
Als ouder moet je wel aan je kinderen duidelijk maken wat precies de redenen zijn om anders op te voeden. Vroeger gebeurde dat een pak minder, waardoor het ene kind zich soms zijn hele leven lang achtergesteld voelde tegenover een broer of zus.’
Moe na sportdag
Als die gelijke behandeling ter sprake komt, gaat het vaak over zaken als zakgeld, meehelpen in het huishouden, uitgaan. Hoe ga je daarmee om?
‘Fair opgroeien en fair opvoeden heeft niets te maken met evenwichten bewaken, alles afwegen of openstaande rekeningen vereffenen. Het is veeleer het tegenovergestelde: telkens opnieuw een streep kunnen trekken door de rekening.
In een gezin moet je elkaar iedere keer weer kunnen vergeven, fouten door de vingers zien en met een schone lei herbeginnen.
Door in een gezin gewoon samen in hetzelfde huis te zijn, toon je dat de schoot van mama of papa groot genoeg is voor elk van de kinderen.
~ Philippe Noens , gezinspedagoog
Uiteindelijk bepaal jij binnen je gezin wat wel of niet fair is. Soms is het fair om je kinderen gelijk te behandelen en mag iedereen wat langer opblijven, soms is het fair dat de oudste net vroeger gaat slapen na een zware sportdag. De situatie dicteert de fairness.’
Tegelijk is er wel de valkuil om een kind te benadelen of net voor te trekken.
‘Je moet natuurlijk vermijden dat het ene kind zich systematisch unfair behandeld voelt tegenover het andere. Maar bekijken we dat voorbeeld van die sportdag nog wat van dichterbij. Op dat moment bewaak je ook dat je kind voldoende regelmaat en structuur heeft.
Als je de oudste zoon van tien na een sportdag vroeger naar bed stuurt dan zijn jongere zusje, heb je daar je redenen voor. Je doet dat omdat je weet hoe moe je kind na zo’n dagje kan zijn, ook al zal hij dat zelf allicht in alle toonaarden ontkennen.
Maar alweer, zolang een kind inziet waar die ongelijke behandeling uit voortvloeit, is dat oké. En het ligt voor de hand dat daar wat gemor en gezeur aan te pas zal komen, want vanuit zijn beleving is dat heel verstaanbaar.’
Maar als het gaat over talenten van kinderen is het toch een heel ander verhaal.
‘Dan hebben we het bijvoorbeeld over een dochter die schitterend kan dansen en van wie de ouders alle wedstrijden willen meemaken. De kans bestaat dat de andere kinderen daardoor minder aandacht krijgen en zich zo unfair behandeld voelen. En terecht.
Het is belangrijk om je kinderen aan te moedigen hun talenten te ontplooien, maar dat mag nooit een doel op zich worden. Wat een kind goed kan, is gewoon een deel van zijn persoonlijkheid. Die talenten staan dan naast andere aspecten van de eigenheid van een kind, zoals dat ook bij zijn broers en zussen het geval is.’
Samen-tijd
In het opvoedingsdiscours vandaag wordt sterk gekeken naar de ontwikkeling van een kind. Hoe kijk je daarnaar in relatie tot verschillend opvoeden en broers en zussen fair behandelen?
‘Dat discours verengt volgens mij sterk het debat. Opvoeden is immers veel meer dan de ontwikkeling van je kind stimuleren. Bovendien zijn we vaak geneigd het tekort aan aandacht bij het ene kind te compenseren met iets leuks voor het andere.
Dat compenseren gebeurt dan met een cadeautje geven of bijvoorbeeld een daguitstapje plannen. Op zich is daar niets mis mee. Aparte quality time met een van de kinderen is een begrijpelijke reactie, maar het is niet erg wenselijk. Kinderen ervaren dat vaak als een geforceerd moment.
Daarom pleit ik voor meer samen-tijd in plaats van meer apart-tijd. Opvoeding is niet zozeer een kwestie van doen, maar meer een kwestie van zijn. Jouw liefde is immers geen taart die kinderen moeten verdelen. Huishouden betekent vooral dat je als ouder op diverse vlakken het huis op orde probeert te houden.
Uiteindelijk gaat het erom dat je door samen te eten, samen een bezoekje aan oma te brengen of door gewoon in hetzelfde huis te zijn aan elk kind toont: de schoot van mama of papa is groot genoeg voor ieder van jullie. Wij kunnen jullie allemaal dragen.’
Foto’s: Kristof Ghyselinck
