Een kind verliezen. Je kan - en wil - je niet voorstellen hoe dat is. Toch overkomt het sommige ouders. “Het voelt alsof je hoofd en lichaam van elkaar loskomen om die mokerslag te incasseren”, vertelt Joke Deraedt. Zij en haar man Diedert verloren hun dochter Merel toen ze twee maanden oud was.
Drie bevallingen, twee kinderen
Joke (48) is mama van drie kinderen: Lena (15), Seppe (8) en Merel, die vandaag 13 zou zijn. Ze is ook partner van Diedert (49) en yogadocente. Merel is geboren en gestorven toen Joke in het laatste jaar van haar yoga-opleiding zat: “Yoga hielp mij door de rouw.”
“Ik dompelde Merel onder in liefde tijdens mijn zwangerschap”, vertelt Joke, “ook na haar geboorte. Er was zoveel connectie. Ik ben blij dat we dat hebben gehad. Het is een cadeau dat ik elke mama in wording gun. Daarom geef ik zwangerschapsyoga: om vrouwen te laten vertrouwen in zichzelf, in hun veerkracht en in hun liefde als kracht.”
Zuigelingenleukemie
Merel was twee maanden toen alles veranderde. “Ze huilde veel en wilde niet meer drinken aan de borst. Dus ging ik langs bij de pediater.” Na een bloedafname kwam de onverwachte mokerslag: uitgezaaide leukemie. “Je gaat naar de dokter met het idee van een verkoudheid en krijgt te horen dat je dochter leukemie heeft.”
Omdat de kanker zo ver gevorderd was, werd Merel onmiddellijk met de ziekenwagen naar de kinderoncologie van UZ Gent gebracht. In die rit verloor ze het bewustzijn. De uren daarna gebeurden in een waas.
Haar hart stopte
“De oncologen stonden met hun rug tegen de muur, maar gingen alles proberen om haar te helpen.” Na een nacht waken in het ziekenhuis, kwam de tweede mokerslag. “De dokters riepen ons bij Merel. Het ging slecht met haar hart. Ze kreeg nog adrenalinespuiten maar er kwam geen reactie meer.”
“Ik heb gebruld als een leeuw. Je ziet letterlijk het leven uit je kind lopen en je kan niets doen.” Tussen de diagnose en haar dood zat slechts één dag. “Toen haar hart stopte, was alle hoop weg. We hadden ons niet voorbereid op het ergste.”
“Je gaat naar de dokter met het idee van een verkoudheid en krijgt te horen dat je dochter leukemie heeft.”
~ mama Joke
Haar ziel was nog aanwezig
Wat volgt is bikkelhard én teder tegelijk. “Merel werd bevrijd van alle apparatuur en in onze armen gelegd. Het voelde alsof ik mijn dochter terug had. Een ongelooflijk mooi moment.” De verpleegkundigen gaven Joke en Diedert de kans om Merel nog in bad en in verse kleren te stoppen. “Dat deden we zonder twijfel.”
“Het is bijzonder om het levenloze lichaam van je kind te verzorgen. Het deed zoveel deugd om haar nog even op een liefdevolle manier bij ons te houden. Dat hielp bij de rouw. Ze voelde nog warm aan, haar ziel was nog aanwezig.”
Onze baby troostte ons
“Het was zo’n helend, intiem moment. Ik ervaarde dezelfde liefde als bij haar geboorte. Het leek alsof Merel ons troostte, zo voelde het. Pas toen haar lichaam koud werd, leek ze echt weg.”
Nadien nam ook Lena afscheid in het ziekenhuis – ze was toen twee jaar. “Ze sprong op het bedje en gaf Merel kusjes. Zij zag nog altijd gewoon haar kleine zus.”
Terug thuis
“Terug thuiskomen was heel verwarrend”, vertelt Joke. “Dan ligt daar nog een sokje en een verzorgkussen. We voelden de warmte van Merel nog, terwijl ze er niet meer was. Geboortekaartjes en overlijdensberichten kruisten elkaar.”
“Ons grote geluk op dat moment was Lena. We moesten wel opstaan om voor haar te zorgen, wat moeilijk was en tegelijk ook onze redding. Nadat we Lena op de crèche afzetten, kwam de klop. Dan was er ruimte voor rouw en verdriet.”
"Onze grote redding op dat moment was zusje Lena. We moesten wel opstaan om voor haar te zorgen."
~ mama Joke
Een warm afscheid
De dienst voorbereiden werkte therapeutisch. “Diedert heeft dat enorm getrokken, dat hielp hem bij de rouwverwerking. Ik wilde iets schrijven, maar deed er vijf dagen over om iets op papier te krijgen.”
Het afscheid en de uitvaart waren helend. “Er waren zoveel mensen aanwezig, en dat op een donderdagmorgen. Ook de pediater en zijn team waren er. Dat voelde zó verbindend. Je hebt anderen nodig om rouw te kunnen dragen. Er was veel verdriet maar ook veel warmte.”
Een derde kind
Pas een hele tijd later durfden Joke en Diedert opnieuw denken aan een derde kindje. “Merel had zo’n impact. En ook Lena kampte al jaren met een auto-immuunziekte. We wilden zeker zijn dat er niets genetisch was, dus lieten we ons onderzoeken voor de derde zwangerschap. Alles bleek oké.”
Toen werd Seppe geboren. “Ik was blij dat het een jongen was”, vertelt Joke. “En toen de kaap van twee maanden voorbij was, voelde ik meer rust. Hij weende ook veel ‘s nachts. De pediater kende ons verhaal en zei ‘kom langs bij de minste zorg’. Dat heb ik dan ook gedaan.”
Pannenkoeken op haar verjaardag
“Seppe kent Merel alleen van de foto’s, verhalen en tradities. We bakken elk jaar pannenkoeken op haar verjaardag. Ze heeft ook een altaar in huis. Lena heeft ook geen bewuste herinneringen aan haar kleine zus. Merel leeft verder in ons hart. Ze groeit mee in onze gedachten.
Elke verjaardag denken we ‘ze zou nu zo oud geweest zijn’. Op haar sterfdag nemen Diedert en ik bewust tijd voor elkaar om er even bij stil te staan.”
Een wonde met een korstje
“De wonde blijft altijd, maar ze kreeg een korstje. Sommige herinneringen roepen verdriet op. Zoals het vallen van de bladeren, want Merel overleed in november. Of bepaalde liedjes die op haar begrafenis zijn gespeeld. Verdriet laat zich zien op de meest onvoorspelbare momenten, in tranen van liefde.”
Joke vond steun bij andere ouders die een kind verloren. Ze deelt haar verhaal vanuit dezelfde intentie. “Ik was zo boos op alles en iedereen. Waarom Merel? Waarom zo jong? Het voelde zo onrechtvaardig.”
Dat schuldgevoel
“Ik heb mezelf lang op de kop gegeven omdat ik niet vroeger naar de pediater ging. Die stem heb ik losgelaten, al heeft het veel tijd gekost. Het had geen verschil gemaakt, drukten de oncologen mij op het hart. Ik hoor ook bij andere ouders die een kind verliezen dat het schuldgevoel hen achtervolgt.”
Joke vond troost in de woorden van Manu Keirse: “Je mag je schuldig voelen, dat is een teken van liefde. Maar je hoéft je niet schuldig te voelen.” Als ze in de tijd terug kon reizen, zou Joke dit zeggen tegen zichzelf: “Het is oké. Alles wat je voelt is normaal en hoort erbij. Geef jezelf tijd, rouw kan jaren duren.”
Rouw is uniek
Rouwen is uniek en voor iedereen anders. Dat weet Joke van andere verhalen, maar ook van haar man Diedert. “Iedereen rouwt op zijn eigen tempo en manier. Het helpt om open en eerlijk te communiceren.” Dat geldt niet alleen voor de rouwenden, maar ook voor de omgeving.
“Er waren mensen die een bocht maakten als ze mij zagen”, vertelt Joke. “Ik snap dat het intens of ongemakkelijk kan zijn. Maar het helpt om dat te benoemen, zoals: ‘ik weet wat je hebt meegemaakt en weet niet hoe ik moet reageren’. Wees gewoon jezelf.”
Merel leeft verder
Merel blijft aanwezig in herinneringen, verjaardagspannenkoeken en symboliek. “Als we een merel zien, denken we aan haar. Sommige culturen geloven dat de doden spreken via de dieren, dat vind ik een leuk idee. Kort na haar overlijden fladderde er een vlinder in ons huis, wat bizar is in november. Voor ons was dat een teken dat ze er nog was. Waar of niet, het gaf mij troost. Merel is een deel van ons. We dragen haar elke dag mee en zullen haar altijd graag zien. Zo blijft ze ook bestaan.”
Met haar verhaal hoopt Joke andere ouders te helpen die een kind verloren. “Nu kan ik er zonder tranen over praten. Dat vraagt tijd; en dat is normaal.” Aan ouders die nog middenin het verdriet zitten, geeft ze graag dit mee: “Sluit je niet af. Blijf openstaan voor hulp. En volg je eigen tempo.”
Meer informatie, troost, steun en hulp kan je vinden op de website van het Berrefonds.
