Veilige gehechtheid
‘Naast eten en drinken zijn relaties levensnoodzakelijk’, zegt Katrien Lagrou. ‘Voor de ontwikkeling van kinderen, maar ook voor ons als volwassenen. We hebben allemaal behoefte aan iemand met wie we een veilige verbinding voelen.’
‘Hechting gaat over ons verlangen naar emotionele nabijheid van anderen’, vertelt Katrien Lagrou. Dat begint al bij de geboorte. Vanaf het moment dat een kind op de wereld komt, is het afhankelijk van zijn relatie met anderen.
‘Een jong kind kan niet alleen overleven. Het heeft iemand nodig die bescherming biedt tegen de “onveilige” buitenwereld. Voelt een kind dat anderen er voor hem zijn en dat rekening wordt gehouden met zijn behoeften, dan spreken we over veilige gehechtheid.
Veilig gehechte kinderen blijken fysiek gezonder en emotioneel sterker te zijn. Ze hebben ook betere sociale en emotionele vaardigheden dan kinderen die veel onveilige ervaringen hebben gehad.’
Cruciale fase
De manier waarop relaties in de eerste levensjaren invulling krijgen heeft ook in het verdere leven nog invloed.Of veilig gehechte kinderen 'doetjes' worden? Integendeel, ze stappen met meer vertrouwen de wereld in.
‘Ik spreek niet graag over een kritische, maar wel over een sensitieve periode’, zegt Katrien. ‘Belangrijke relaties in de eerste levensjaren hebben een grote impact op het beeld dat kinderen van zichzelf en anderen ontwikkelen. Ze bepalen mee hoe iemand als volwassene relaties zal aangaan.
Een onveilige gehechtheid als baby kan opgevangen worden door veilige relaties later. Toch kunnen onveilige ervaringen nooit helemaal hersteld worden.
Pas op, dat betekent niet dat de band tussen ouder en kind altijd perfect moet of kan zijn. Ouders zijn ook mensen met kwetsbare momenten waarop ze er niet helemaal zijn voor hun kinderen.
Om een veilige ouder-kindrelatie te ontwikkelen, zouden ouders minstens een derde van de tijd sensitief en responsief moeten kunnen reageren.’
Een veilige thuishaven
Een hechtingsfiguur hoeft niet per se een ouder te zijn.
‘Een baby’tje staat het nauwst in verbinding met zijn zorgdragers. Dat is vaak een mama of papa. Maar hoe ouder we worden, hoe groter de kring wordt van mensen aan wie we ons hechten.
In ons leven zijn er meestal een handvol relaties waarin we het gevoel van veilige gehechtheid kunnen ontwikkelen. Om goed te functioneren, hebben we minstens één persoon nodig bij wie we ons helemaal thuis voelen, door wie we ons graag gezien en geapprecieerd voelen.’
Geen doetjes
Dat veilig gehechte kinderen per definitie ‘doetjes’ worden zonder veel weerbaarheid, is volgens Katrien onjuist.
‘Meer nog: het tegendeel is waar. Kinderen die niet het gevoel hebben dat ze begrepen worden door hun omgeving, zijn vaak angstiger en onzekerder.
Stel je een situatie voor waarbij twee kinderen zich bezeren in de speeltuin en beginnen te huilen. Het ene kind wordt getroost door een ouder, terwijl het andere kind genegeerd wordt of te horen krijgt dat het zich flink moet houden.
De veilige basis die de ouder in het eerste geval creëert, geeft kinderen vertrouwen dat ze bij iemand terechtkunnen. Dat helpt hen om zelf met meer vertrouwen de wereld in te stappen.’
Grenzen als houvast
‘Daarnaast wordt vaak gedacht dat hechting gepaard gaat met een opvoeding zonder grenzen. “De emotionele behoeften van een kind worden erkend, dus zal het wel alles mogen.” Niet dus.
Kinderen hebben grenzen nodig. Het belangrijkste is dat ze er de liefde in voelen van hun ouders of andere volwassenen. Met zulke grenzen hebben ze minder moeite dan wanneer die voelen als een afwijzing of oordeel.
Grenzen zorgen voor veiligheid en rust. Ze bieden de houvast die kinderen nodig hebben. Als je die liefdevolle grenzen kan combineren met emotionele aanwezigheid, dan heeft een kind de belangrijkste bagage om een leven lang veilige relaties aan te gaan.’
