Ouderschapsverlof: het is een dankbare regeling om werk en gezin beter te kunnen combineren. Maar hoe zit het precies in elkaar? Wie heeft er recht op, en wanneer? En wat zijn de mogelijkheden?
Wat is ouderschapsverlof?
Ouderschapsverlof geeft je als ouder het recht om een bepaalde periode minder of niet te werken, voor ieder kind onder de twaalf van wie je de biologische of adoptieouder bent, en dat tegen een beperkte vergoeding.
Je kunt het erg flexibel opnemen: voltijds, halftijds, 1 dag of zelfs een halve dag in de week. Wie voltijds werkt, kan zijn regime kiezen. Wie deeltijds werkt kan alleen voltijds de loopbaan onderbreken.
Verschillende vormen
Er is een verschil tussen het gewone ouderschapsverlof enerzijds, en de flexibele regeling anderzijds. Het gewone ouderschapsverlof is een absoluut recht, het flexibele een gunst. Of je die tweede vorm kunt opnemen hangt, met andere woorden, af van de goodwill van de werkgever.
Deze opnamevormen vallen onder het gewoon ouderschapsverlof:
- 3 of 4 maanden lang niet werken (voltijdse onderbreking)
- 8 maanden lang halftijds werken (halftijdse onderbreking)
- 20 maanden lang 4/5de werken (1/5de onderbreking)
Deze opnamevormen vallen onder de flexibele regeling:
- 40 maanden lang een halve dag ouderschapsverlof per week (1/10de onderbreking)
- voltijds ouderschapsverlof per week (in plaats van per maand)
- halftijds ouderschapsverlof per maand (in plaats van per twee maanden)
Wie kan het opnemen?
Iedereen die bij een werkgever in dienst is. Zelfstandigen hebben er dus geen recht op.
In de periode van 15 maanden voor je aanvraag moet je minstens 12 maanden met een arbeidsovereenkomst verbonden zijn aan een werkgever.
Je moet het verlof beginnen opnemen voor de twaalfde verjaardag van je kind. Als je kinderen hebt met een fysieke of mentale handicap van minstens 66% moet je ouderschapsverlof starten voor ze 21 jaar geworden zijn.
Vlaams overheidspersoneel en onderwijzend personeel
Personeelsleden van de Vlaamse overheid kunnen flexibel ouderschapsverlof opnemen in 1/10de, maar de andere flexibele regelingen (zie hoger) gelden voor hen nog niet. We vragen aan de Vlaamse overheid om dit ook voor hen in orde te brengen.
Voor het onderwijzend personeel gelden nog meer specifieke regels. Als je in het onderwijs werkt en vragen hebt, informeer je je best bij je werkstation.
Kan je werkgever ouderschapsverlof weigeren?
Het gewone ouderschapsverlof mag je werkgever niet weigeren. Hij kan het wel uitstellen, maar daar moet hij dan een gegronde reden voor hebben. Wat de werkgever wel kan weigeren, is de flexibele regeling (zie hoger).
Vanaf de datum van de verlofaanvraag tot drie maanden na het einde van het ouderschapsverlof ben je als werknemer beschermd tegen ontslag.
Is het financieel haalbaar?
Wanneer je ouderschapsverlof opneemt, heb je ook recht op een uitkering van de RVA voor de periode dat je verlof neemt. Die uitkering is forfaitair en wordt dus niet berekend in functie van je loon.
Wie een kind heeft dat na 8 maart 2012 geboren is, heeft recht op een vierde maand betaald verlof. Is je kind geboren voor die datum, is je vierde maand onbetaald. Als je in de privésector werkt en een eenoudergezin vormt, kun je een vermeerdering van de uitkering krijgen, ongeacht welke vorm van ouderschapsverlof je kiest.
Interessant is ook dat je boven op de uitkering recht hebt op een aanmoedigingspremie van de Vlaamse Overheid, en dit gedurende één jaar in je loopbaan. Denk dus goed na of je de premie voor je ouderschapsverlof neemt of opspaart voor een ander zorgverlof. Als je van plan bent om voltijds of halftijds ouderschapsverlof op te nemen, dan is de premie sowieso interessanter dan wanneer je hem aanvraagt ter aanvulling van 4/5de.
Opgelet! De aanmoedigingspremie geldt alleen voor wie in de privésector of in de socialprofitsector werkt.
Hoe vertel je op het werk dat je ouderschapsverlof wilt opnemen?
Je moet minstens twee maanden en ten hoogste drie maanden van tevoren je werkgever op de hoogte brengen. Dat kan per aangetekende brief of door de overhandiging van een brief. In die brief vermeld je de begindatum van het ouderschapsverlof. Je moet uiterlijk op het ogenblik dat het verlof ingaat de documenten bezorgen waaruit blijkt dat je recht hebt op het verlof.
Belangrijk is om duidelijke afspraken te maken. Er moet voldoende ruimte zijn om je vraag ter sprake te brengen en samen naar oplossingen te zoeken als de timing voor je ouderschapsverlof niet goed uitkomt. Maar je werkgever mag je verlof niet blijven uitstellen.
Wat moet er nog verbeteren?
Het ouderschapsverlof is er niet zomaar gekomen, maar omdat de Gezinsbond er samen met andere organisaties een strijdpunt van heeft gemaakt.
We willen dit verlof nog toegankelijker maken voor alle ouders: dat kan door de financiële vergoeding te verhogen tot het minimumloon (1800 euro bruto) en door het open te stellen naar ouders in alle statuten. Daarmee vertolken we de vraag van drie vierde van alle gezinnen, zo bleek uit de resultaten van onze Gezinsbarometer.
We willen ook dat het ouderschapsverlof verlengd wordt tot 6 maanden per ouder per kind, en dat ouders er gebruik van kunnen maken tot hun kind 18 jaar is, om crisissen in de puberleeftijd op te kunnen vangen indien nodig.
Meer weten?
Alle details lees je op de site van de RVA. Ouderschapsverlof aanvragen doe je met deze formulieren.
Heb je nog vragen of heb je problemen om je verlof geregeld te krijgen? Als lid kan je terecht bij de sociaal-juridische dienst van de Gezinsbond.
