Over het mogelijke gevaar van hormoonverstoorders is heel wat te doen. Maar wat doen die stoffen precies? Waarin verschuilen ze zich en welke risico’s kunnen ze met zich meebrengen? Chemische stoffen zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Je vindt ze in cosmetica, pesticiden, bewerkte voedingsproducten… maar evengoed in de lucht, de bodem en ons drinkwater. Overal dus. En dat is niet zonder gevaar, want eens in ons lichaam kunnen sommige van die chemische stoffen de werking van onze hormonen beïnvloeden. Vandaar de term hormoonverstoorders.
Wat zijn hormoonverstoorders?
Om te groeien en ontwikkelen rekent het lichaam op zogenaamde boodschappers. Die boodschappers kennen we beter als onze hormonen. We hebben er in totaal een vijftigtal. Ze werken bijvoorbeeld in op onze groei, vruchtbaarheid, aanmaak van moedermelk en de controle van de stofwisseling.
Maar er zijn kapers op de kust. Meer dan duizend hormoonverstorende stoffen worden ervan verdacht onze gezondheid ernstige schade toe te brengen. Hoe ze dat doen? Hun specifieke structuur stelt hen in staat de werking van onze eigen hormonen na te bootsen of te verhinderen.
Deze copycats kruisen dagelijks ons pad. Je vindt ze in pesticiden, cosmetica, tapijten, elektronica, bouwmaterialen maar ook in het milieu. Eens ze via de voeding, de lucht, de huid, het water ons lichaam binnensluipen, imiteren ze onze hormonen of blokkeren ze de ontvangst van onze hormonen. Ze sturen ongepaste boodschappen uit of verhinderen dat boodschappen op het juiste moment geleverd worden.
Lichaamsprocessen ondermijnen
Door ongepast te communiceren slagen hormoonverstoorders erin belangrijke lichaamsprocessen te verstoren. Ze kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de puberteit te vroeg in gang schiet. Maar net zo goed kunnen die stoffen de normale werking verhinderen en zo de puberteit vertragen of zelfs blokkeren.
Artsen maken zich zorgen over het effect van deze hormoonverstoorders op de ontwikkeling van geslachtsorganen zoals genitale misvormingen bij babyjongens. Ook een verminderde vruchtbaarheid komt vaker voor.
Hormoonverstoorders worden eveneens in verband gebracht met borst-, testis-, schildklier- en prostaatkankers, diabetes type 2 en obesitas, aandachtsproblemen en autisme. Sommige hormoonverstoorders, zoals PFAS, kunnen de immuniteit verminderen, waardoor vaccins minder goed werken. Problemen die we niet zomaar naast ons neer kunnen leggen.
Gevoelige periode
Ook de levensfase waarin hormoonverstoorders je pad kruisen, speelt een rol. Sommige periodes in het leven ben je kwetsbaarder voor invloeden dan op andere momenten.
De zwangerschap is zo’n gevoelige periode. Hormonen zijn dan extra belangrijk omdat ze voor de ontwikkeling van je baby zorgen. Je lichaam zit zo vernuftig in elkaar dat hormonen op het goede moment het juiste signaal geven om de groei van je baby in gang te zetten. Zo wordt de basis voor organen en weefsels gelegd.
Als die processen verstoord raken, dan kan dat dus voor blijvende gezondheidsproblemen zorgen. Andere extra gevoelige periodes zijn de babytijd, puberteit en de menopauze.
Kleine dosis, grote gevolgen
Bij veel chemische stoffen hangt de reactie van je lichaam af van de hoeveelheid die je binnen krijgt. Een grotere dosis heeft grotere gevolgen. Hormoonverstorende stoffen zetten iets in het lichaam in gang. Een kleine dosis kan dan al grote gevolgen hebben. Bovendien kunnen stoffen elkaar versterken. We worden dagelijks aan meerdere hormoonverstorende stoffen blootgesteld. En dat mengsel kan schadelijker zijn dan de som van iedere afzonderlijke chemische stof.
Is het dan allemaal hopeloos? Nee hoor! Een aantal bronnen van hormoonverstorende stoffen zijn goed gekend. De Gezinsbond vraagt aan politiek en industrie om die stoffen uit jouw spullen te halen. Maar tot het zo ver is kan je met een paar eenvoudige tips je blootstelling sterk verminderen. Let er extra op in de periodes die extra gevoelig zijn voor hormoonverstoorders: zwangere vrouwen, baby's, peuters, puberteit en menopauze.
Minder hormoonverstoorders in je lijf en dat van je kinderen?
Lees dan deze tips in verband met:
Hormoonverstoorders
De pagina hormoonverstoorders kwam tot stand met de gewaardeerde financiële en inhoudelijke steun van BV OECO. Het doel van deze pagina is mensen in te lichten over de gevaren van hormoonverstoorders en tips aan te reiken om de blootstelling te verminderen. Informatie van de overheid vind je op de website van het Departement Zorg.
De Gezinsbond is een voorstander van een veilige omgeving voor iedereen en kinderen in het bijzonder. Daarom pleiten we voor het hanteren van een kindnorm wat betreft de toegelaten stoffen in consumentenproducten: alle producten moeten veilig zijn voor de gezondheid van kinderen. Want wat veilig is voor kinderen, is veilig voor iedereen. Help ons deze kindnorm te verdedigen en word lid.
