Met je pubers praten over liefjes en seks? Vrij makkelijk. Vlinders in je buik, flirten, voorbehoedsmiddelen: been there, done that. Je kan je ‘r alleszins iets bij voorstellen. Maar vandaag sta je als ouder voor een uitdaging van een ander level: met je kinderen praten over sociale media. Minder makkelijk. Snapchat, TikTok, streaks halen en in iemands DM’s sliden: ‘been there’ misschien nog nooit en ‘done that’ evenmin. Maar hoe begin je dan aan die broodnodige babbels? Wat moet je weten? Waar vind je de juiste info? Hier dus. Gewoon verder lezen en je bent op de goeie weg.
Betrokken zijn
Eerst even dit... De laatste maanden werden we overspoeld door onheilspellende berichten over jongeren en sociale media. Heel wat mensen zijn bang dat platformen zoals Instagram, TikTok en Snapchat nefast zijn voor de mentale gezondheid van onze tieners en vinden het een goed idee om sociale media te verbieden tot zestien jaar.
Omdat we bij de Gezinsbond wilden weten welke bezorgdheden er precies leven bij ouders, vroegen we ernaar in onze Gezinsbarometer. En wat bleek? De helft van de ouders is bekommerd over wat hun kroost online te zien krijgt en één op drie ligt wakker van het verslavende effect van sociale media.
Een verbod is volgens ons – en volgens wetenschappers – geen wondermiddel. Want ook als je sociale media gaat verbieden, zullen jongeren hun weg ernaartoe vinden. Maar dan stiekem, via sluiproutes en zonder er thuis over te praten. Zo’n situatie willen we absoluut vermijden; wij vinden betrokken zijn én erover babbelen een veel beter plan dan dat verbod.
Waarom?
Omdat sociale media nu eenmaal deel uitmaken van het leven van tieners. Net zoals school, vrienden, liefjes, gamen of muziek. En net zoals jij je kroost hielp om pakweg proper te eten of veilig te fietsen, zal het nu ook aan jou zijn om hen op een goeie manier te leren omgaan met smartphones en apps. En dat doe je onder andere door regelmatig met je kinderen te praten over sociale media. Niet met een vermanend en waarschuwend vingertje, wel met een open en geïnteresseerde blik.
Je hoeft geen expert te zijn, maar het praat makkelijker als je weet waarover je het hebt. Dus ja, installeer op je eigen smartphone ook eens de favoriete apps van je tieners en ontdek zelf hoe leuk, verrassend of zelfs verslavend ze zijn. Wat telt, is dat je kroost weet: ‘Als ik online iets zie wat me bang of onzeker maakt, kan ik dat thuis vertellen.’
Wanneer en hoe?
Wacht vooral niet tot er iets fout loopt, maar maak van sociale media een gewoon en alledaags gespreksonderwerp. Iets waarover je al eens babbelt tussen de soep en de patatten. Je vraagt hoe het gaat op school en je checkt wat er gebeurt op TikTok. Doe vooral rustig – of chill, als je wil – en probeer niet te belanden in een kruisverhoor-achtig sfeertje. Met ‘Wie volg jij zoal op TikTok?’ bereik je veel meer dan met ‘Zit jij daar nu alwéér op?’.
Kijk eens mee naar de filmpjes die je tieners tof vinden. Wie weet ontdek je samen een gekke move, een hilarische grap of iets super inspirerend. Zonder te dramatiseren kan je zeker ook benoemen waarover je je zorgen maakt: ‘Ik hoorde iets over een blackout challenge, zag jij die al voorbijkomen?’
Zo denken ouders over sociale media
Een aantal resultaten uit de Gezinsbarometer:
- 43 procent van de ouders vreest voor seksuele intimidatie;
- 1 op de 3 is bang voor de invloed van foute info op de gezondheid of het zelfbeeld;
- 6 op de 10 weten welke apps hun kind gebruikt;
- 45 procent gebruikt een tool voor ouderlijk toezicht;
- de helft van de kinderen praat open over sociale media.
Niet happig
Best mogelijk dat je na het lezen van dit artikel nog altijd niet happig bent op die apps en snakt naar wat hulp bij de online opvoeding van je tieners. Besef dat je absoluut niet de enige bent die twijfelt of worstelt: uit onze Gezinsbarometer blijkt dat maar liefst 84 procent van de ouders meer mediawijsheid willen en dat ze daarvoor rekenen op het onderwijs en de overheid.
Daarnaast vindt 76 procent dat de technologiebedrijven strenger gereguleerd moeten worden. Bij de Gezinsbond knopen wij de bezorgdheden van ouders alleszins stevig in onze oren en blijven wij initiatieven zoals Veilig Online verder uitbouwen. Neem zeker eens een kijkje op veiligonline.be en ook op medianest.be, de website over mediaopvoeding.
Voor de rest kan je in je gezin al beginnen met de simpele boodschap: ‘Ik ben echt wel benieuwd naar wat je online allemaal ziet en meemaakt.’ Misschien voelt dat gesprek in het begin een beetje onwennig en komen er wat veelzeggende oogrollen jouw kant uit. Zoals bij die andere babbel, over seks en zo. Maar eens je de eerste stappen hebt gezet, zal het alleen maar vlotter gaan. Beloofd. En succes!
Waarover?
Ook al moet je babbel over sociale media geen masterclass zijn, toch kan dit lijstje je misschien wat inspiratie geven.
- ‘Als je online bent, wat vind je leuk/vervelend, grappig/flauw of amusant/saai en waarom?’
- ‘Zijn er dingen die je kwetsen? Kreeg je al te maken met pest- en haatberichten of uitsluiting?’
- ‘Ben je al eens op fake news gebotst?’
- ‘Wat gaat er voor jou “te ver” op het vlak van flirten? Kreeg je al foto’s die je echt niet wou?’
- ‘Wat doe je als je iets naars of raars ziet?’
- ‘Weet je dat je altijd bij mij mag aankloppen als er online iets gebeurt?’
Een ap(p)art overzicht
De app
Dansjes, mopjes en challenges (uitdagingen) die al eens viraal gaan.
Tieners kunnen er uren naar korte video’s turen en ze kunnen die zelf ook maken. Het gaat er vaak grappig en creatief aan toe, maar het algoritme duwt hen dikwijls naar dezelfde soort content. Van een overvloed aan schattige puppy’s en skincare routines tot onhaalbare schoonheidsidealen en extreme meningen.
Werkt behoorlijk verslavend want eindeloos scrollen is de norm.
Het gesprek
‘Wat zie je vaak voorbijkomen? Recent nog iets bijgeleerd of ontdekt? Wat is echt en wat is in scène gezet? Ooit content gezien die je eng of vervelend vond?’
De app
Berichtjes, groepsgesprekken, memes, audio’s, gifjes en emoji vliegen in het rond.
Chatgroepen zijn voor tieners vaak het verlengstuk van de klas- of vriendengroep. Ze zorgen voor verbinding en houden vriendschappen levendig. Maar in groepschats wordt ook al eens gepest en geroddeld en voelen jongeren zich buitengesloten. What happens in the group, stays in the group, dus volwassenen zijn meestal niet op de hoogte van geruzie of gedoe.
Het gesprek
‘In welke chatgroepen zit jij zoal? Hoe is de sfeer daar? Wat doe je als iemand in de groep gepest wordt?’
De app
Foto’s en berichtjes die in een oogwenk weer verdwijnen. Vooral bedoeld voor vluchtige boodschappen.
Populair bij pubers want een ideale app om te flirten, continu in contact te staan met vrienden en grapjes door te sturen. Minder mooi kantje: perfect om te roddelen en mensen uit te sluiten. Sommige tieners krijgen honderden Snapjes per dag en voelen druk om hun ‘streaks’ (opeenvolgende dagen berichten sturen met iemand) in stand te houden.
Het gesprek
‘Hoeveel streaks heb jij? Vind je ‘t soms lastig om bij te houden? Wat deel je zoal? Durf je meer omdat het snel verdwijnt?’
De app
Prachtige foto’s en perfecte lichamen en levens, vaak verkregen dankzij ferme filters.
Tieners (en volwassenen) gebruiken de app om zich van hun knapste kant te tonen of om het mooi gestileerde leven van anderen te bewonderen. Niet bevorderlijk voor het zelfbeeld, zeker niet bij tieners die zich volop vergelijken met anderen. De grens tussen realiteit en filter is vaak flou.
Het gesprek
‘Word je soms onzeker door wat je ziet? Wie volg je en waarom? Post je foto’s met of zonder filter?’
De app
Één keer per dag krijg je onverwacht de opdracht: ‘Maak NU een foto, met voor- én achtercamera.’
Het doel: echtheid. Geen poses, geen perfectie of filters. Maar ook hier ontstaat sociale druk: wat als je niet wil? Of net een rotdag hebt?
Het gesprek
‘Wat vind je leuk aan BeReal? Moet je altijd reageren? Lukt het om gewoon “jezelf” te zijn?’
De ultieme tip...
... naast met je kinderen praten over sociale media: dat toestel af en toe eens wegleggen!
